ԽՄԲԱԳՐԱԿԱՆ - ԱՌԱՆՑ «ԳՐԵԹԷ»Ի

«Հայկական սփիւռքը Սերժ Սարգսեանի դէմ բողոքի ակցիաների ռեժիմից կարծես թէ վերադառնում է իր աւանդական, անշառ զբաղմունքին` Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման խնդրով թակել արտասահմանեան դռներն ու ճանաչում մուրալ»:

Այս հաստատումները հայրենի «Ժամանակ» ելեկտրոնային թերթին կը պատկանին։ Անստորագիր յօդուածի մը նախաբանը կը կազմեն։ Յօդուածին խորագիրն է «Սփիւռքը անապատացման ճանապարհին», կը կրէ չորեքշբաթի, 11 նոյեմբեր թուականը։ Գրութիւնը «Խմբագիրի սիւնակ»ը ենթաբաժանումին տակ տեղադրուած է։

Նախաբանէն պէտք է հետեւցնել, թէ յօդուածը ի՛նչ ուղղութեամբ զարգացած է։ Յօդուածին միտքերը տարբաղադրելով՝ հակափաստարկներ բերելը նպատակին ծառայելու միտումը չþարդիւնաւորեր։ Ընդհանրապէս ալ չէր արժեր անդրադառնալ հրապարակուած մտածումներուն, եթէ այս բոլոր «հանճարեղ» գաղափարները չկրէին խմբագիրին սիւնակին պաշտօնականութիւնը։ Այս կþենթադրէ, որ սփիւռքի նկատմամբ կատարուած գնահատականը ո՛չ թէ այս կամ այն յօդուածագիրին կամ աշխատակիցին անհատական տեսակէտն է, այլ՝ պաշտօնապէս թերթինը։ Իսկ թերթը ծանօթ է իբրեւ Հայ ազգային Քոնկրեսի խօսափողներէն մէկը։

Կ'արժէ անդրադառնալ ուրեմն։ Հայկական սփիւռքը այս գրութեան մէջ յայտնուած է «անշառ զամբիւղին» վերադարձ կատարող, արտասահմանեան դռներ թակող եւ ճանաչում մուրացողի կարգավիճակին մէջ։ Թէ ինչո՛ւ փորձ կը կատարուի աւանդական սփիւռքին այս դիմագիծը տալ, ատիկա, իր կարգին, աւելի խոր վերլուծման կարօտող նիւթ է։

Այստեղ առաջնային մտահոգութիւնը հետեւեալն է. Հայ ազգային քոնկրեսով գլխաւորուող հայրենի ընդդիմութիւնը մէկ կողմէ ներքաղաքական խոր անհանգստութիւն կþապրի՝ իր ենթահողը հետզհետէ զիջած տեսնելով յօգուտ կառուցողական ընդդիմութեան, միւս կողմէ գերխանդավառ ճիգի մէջ էր սփիւռքի բողոքի գործողութիւնները ծառայեցնելու իշխանատիրութեան իր քաղաքականութեան։

Ճիշդ այստեղ է, որ հարցը սուր բնոյթ կը ստանայ։ «Ժամանակ»ի ետին կանգնած ուժերը իրենք զիրենք համոզած էին, որ Հայաստան-Թուրքիա արձանագրութիւններուն դէմ շղթայազերծուած բողոքի գործողութիւնները կրնան ծառայեցնել իրենց նպատակներուն, Հայաստանի պետութեան հեղինակութիւնը հարուածել՝ յաչս միջազգային հանրութեան կարծիքին եւ միջազգային ընտանիքին։ Սահմանազատումը՝ իշխանութեան քաղաքական ուղեգիծին ընդդիմանալու եւ պետական շահերը հարուածելու մօտեցումներուն միջեւ վաղուց ջնջուած էր հայրենի ապակառուցողական ընդդիմութեան համար։

Մինչդեռ, սփիւռքի թէ Հայաստանի մէջ կառուցողական ընդդիմադրութեան ամէնէն բուռն բողոքի ելոյթները թրքական նախապայմաններուն ընդառաջման դէմ գիտէին զատորոշել քաղաքական ընդդիմութիւնը իշխանութեան մրցապայքարներէն։ Ա՛յս է քաղաքական անհանգստութեան բուն պատճառը, որ կþերեւի «Ժամանակ»ի ելեկտրոնային էջերուն մէջ թէ անոր ետին կանգնած ուժերուն մօտ։ Անոնք հիասթափուած են փաստօրէն, որ բացառապէս իշխանատիրական մղումներէ առաջնորդուած ընդդիմութիւնը արագ կշռոյթներով հող կորսնցնելու գործընթացին մէջ է։

«Հայաստանի հզօրացմանը, ժողովրդավարական, տնտեսական բարեփոխումներին միտուած գործողութիւնների իրականացմանը ուղղուած 1000 տոլարը թերեւս շատ աւելի մեծ ազդեցութիւն կþունենայ հայութեան խնդիրների լուծման գործում, քան օրինակ` Ցեղասպանութեան ճանաչման նմանօրինակ ակցիաների համար ծախսուած 10,000, 100,000 կամ 1 միլիոն տոլարը: Բայց աւաղ, սփիւռքն առայժմ շարունակում է կառչած մնալ աւանդոյթին: Ի՞նչն է պատճառը` թերեւս դժուար է միանգամից ասել, քանի որ գործ ունենք բաւական լայն եւ բազմաշերտ մի հարթութեան հետ, որ կոչւում է աշխարհասփիւռ հայութիւն, բայց որ այդ առայժմ ոչ յայտնի կամ ոչ լիովին ուրուագծուած պատճառի հետեւանքով այդ բազմաշերտ հարթութիւնը, չնայած ունեցած հսկայական բարոյաքաղաքական եւ ֆինանսատնտեսական ռեսուրսներին, իրականում գտնւում է լիակատար անապատացման ճանապարհին` գրեթէ անկասկած է»:

Թէեւ «Ժամանակ»ի խմբագիրը կը խօսի այսօրուան սփիւռքին բազմաշերտ ըլլալու հանգամանքներուն մասին, սակայն իր նախաբանն ու եզրայանգումը իրարու կը հակասեն։ Նախաբանին մէջ կը խօսուի իր աւանդութիւններուն վերադարձ կատարող հայկական ամբողջական սփիւռքին մասին, մինչդեռ եզրակացութիւնը՝ բոլորովին տարբեր տեսակի սփիւռքի։ Ըստ «Ժամանակ»ի, սփիւռքի բազմաշերտ հարթութիւնը անապատացման ճամբուն վրայ է։

Գաղափարախօսական անապատացում մը կը նկատուի «Ժամանակ»ի ելեկտրոնային էջերուն մէջ։ Կարենալ խորհրդածելու համար, որ եթէ իսկապէս Ցեղասպանութեան ճանաչման սատար կանգնելու որոշումը մեր երկրի անկախութեան հռչակագիրին մէջ ամրագրուած է, եւ եթէ իրօք Ցեղասպանութեան ճանաչումը կը շարունակէ մաս կազմել մեր պետութեան արտաքին քաղաքական ուղեգիծի առաջնային օրակարգին, ուրեմն սփիւռքեան կազմակերպութիւններու բարոյաքաղաքական եւ ֆինանսատնտեսական ներուժի լիարժէք օգտագործումը յօգուտ Ցեղասպանութեան ճանաչման հրամայականին՝ միայն կը հզօրացնէ Հայաստանի պետութիւնը։

Սխալեցանք գաղափարախօսական անապատացում նկատելով։ «Ժամանակ»ին եւ ժամանակականներուն համար ազգային գաղափարախօսութիւնը քաղաքական կեղծ քաթեկորիա էր ի սկզբանէ։ Անկասկա՛ծ, առանց «գրեթէ»ի։