Միացեալ Նահանգներու նախագահ Պարաք Օպամայի՝ Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանչնալու ընտրական խոստումէն ի վեր հայ հասարակութեան մէջ յառաջացան արդարացի ակնկալութիւններ, ինչպէս նաեւ անցեալի փորձառութիւններէն մղուած նախատեսութիւններ, իսկ Թուրքիա այցելութեան ընթացքին Օպամայի արտասանած խօսքերէն ետք, այդ տարատեսակ նախատեսութիւնները առաւել եւս աշխուժացան։
Բայց եւ այնպէս, հարկ է ուշադիր ըլլալ եւ չարտօնել, որ անմիջական ակնկալութեանց յորձանուտին անձնատուր ըլլալով՝ նպատակն ու միջոցը իրարմէ զատորոշելու ողջախոհութիւնը կորսուի։
Հայ ժողովուրդը արդարութեան վերականգնումը կը պահանջէ։ Անոր նպատակը իր կրած կորուստներուն փոխհատուցումն ու կալուածներու եւ հողերու վերադարձը ապահովելն է, եւ ոչ թէ այս կամ այն երկրին կողմէ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչումը։
Անշուշտ որեւէ նպատակ իրականանալու համար միջոցներու կը կարօտի, եւ 1965-էն ի վեր շուրջ քսան երկիրներու կողմէ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման ապահովումը այդ նպատակի իրականացման միջոցներէն մէկն է։
Մեր նպատակը Միացեալ Նահանգներուն կողմէ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչումը ապահովելը չէ, մանաւանդ որ Միացեալ Նահանգներ նախապէս երեք առիթներով արդէն իսկ ճանչցած են Հայոց ցեղասպանութիւնը։ Ներկայացուցիչներու տունը 1975-ին եւ 1984-ին Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման բանաձեւեր որդեգրած է, իսկ Միացեալ Նահանգներու նախագահ Ռոնըլտ Ռիկըն 1981-ին Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանչցող նախագահական ուղերձ մը հրապարակեց։ Հակառակ այս բոլորին, հայկական պահանջատիրութիւնը շարունակեց իր ընթացքը։
Միւս կողմէ՝ Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանչնալու առնչութեամբ նախընտրական խոստումներ տուած Պիլ Քլինթըն եւ Ճորճ Պուշ խոստմնադրուժ եղան, սակայն հայկական պահանջատիրութիւնը չընկրկեցաւ եւ դարձեալ շարունակեց իր երթը։
Ինչպէս արդէն նշեցինք, Միացեալ Նահանգներու կողքին բազմաթիւ այլ պետութիւններ եւ միջազգային կազմակերպութիւններ եւս ճանչցած են Հայոց ցեղասպանութիւնը, սակայն հայկական պահանջատիրութիւնը հայ ժողովուրդի աննկուն կամքին շնորհիւ կը յարատեւէ։
Ինչպէս անցեալին թէ՛ հիասթափութեանց եւ թէ՛ ուրախութեանց պահերը չկրցան մեր ընթացքը կասեցնել, որեւէ պատճառ չկայ, որ Հայոց ցեղասպանութեան հարցով Օպամայի վարչակազմին կեցուածքը արգելակէ հայկական պահանջատիրութեան ընդհանուր հոլովոյթին գնացքը։
Բայց եւ այնպէս, հարկ է ուշադիր ըլլալ եւ չարտօնել, որ անմիջական ակնկալութեանց յորձանուտին անձնատուր ըլլալով՝ նպատակն ու միջոցը իրարմէ զատորոշելու ողջախոհութիւնը կորսուի։
Հայ ժողովուրդը արդարութեան վերականգնումը կը պահանջէ։ Անոր նպատակը իր կրած կորուստներուն փոխհատուցումն ու կալուածներու եւ հողերու վերադարձը ապահովելն է, եւ ոչ թէ այս կամ այն երկրին կողմէ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչումը։
Անշուշտ որեւէ նպատակ իրականանալու համար միջոցներու կը կարօտի, եւ 1965-էն ի վեր շուրջ քսան երկիրներու կողմէ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման ապահովումը այդ նպատակի իրականացման միջոցներէն մէկն է։
Մեր նպատակը Միացեալ Նահանգներուն կողմէ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչումը ապահովելը չէ, մանաւանդ որ Միացեալ Նահանգներ նախապէս երեք առիթներով արդէն իսկ ճանչցած են Հայոց ցեղասպանութիւնը։ Ներկայացուցիչներու տունը 1975-ին եւ 1984-ին Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման բանաձեւեր որդեգրած է, իսկ Միացեալ Նահանգներու նախագահ Ռոնըլտ Ռիկըն 1981-ին Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանչցող նախագահական ուղերձ մը հրապարակեց։ Հակառակ այս բոլորին, հայկական պահանջատիրութիւնը շարունակեց իր ընթացքը։
Միւս կողմէ՝ Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանչնալու առնչութեամբ նախընտրական խոստումներ տուած Պիլ Քլինթըն եւ Ճորճ Պուշ խոստմնադրուժ եղան, սակայն հայկական պահանջատիրութիւնը չընկրկեցաւ եւ դարձեալ շարունակեց իր երթը։
Ինչպէս արդէն նշեցինք, Միացեալ Նահանգներու կողքին բազմաթիւ այլ պետութիւններ եւ միջազգային կազմակերպութիւններ եւս ճանչցած են Հայոց ցեղասպանութիւնը, սակայն հայկական պահանջատիրութիւնը հայ ժողովուրդի աննկուն կամքին շնորհիւ կը յարատեւէ։
Ինչպէս անցեալին թէ՛ հիասթափութեանց եւ թէ՛ ուրախութեանց պահերը չկրցան մեր ընթացքը կասեցնել, որեւէ պատճառ չկայ, որ Հայոց ցեղասպանութեան հարցով Օպամայի վարչակազմին կեցուածքը արգելակէ հայկական պահանջատիրութեան ընդհանուր հոլովոյթին գնացքը։
Սիրելի յօդուածագիր: Լաւ կ'ըլլայ, եթէ քիչ մը աւելի հեռատեսութիւն եւ քաղաքական իրապաշտ հասունութիւն որդեգրես, երբ շատ վերացականօրէն կը գրես "հայկական պահանջատիրութեան" մասին: Այսօր, Սովետական իշխանութեան փլուզումէն ետք, երբ բոկոտն Հայաստանի Հանրապետութիւն մը մէջտեղ եկած է, որ ինքզինք ուղղակի թէ անուղղակի իրաւատէրը կը դաւանի այդ պահանջատիրութեան եւ անոր իրագործման, երբ այդ քու 65ի բողոքները շատ աւելի տարբեր գոյն ու որակ ունին շատ բնականաբար, պահանջատիրութիւնն ալ ստիպուած է ժամանակակից դառնալ, ինքզինք նորոգել: Այս մասին մտածող կայ արդեօք: Թութակի պէս կը կրկնենք, թէ պահանջատիրութիւնը չէ դադրած, պիտի չդադրի եւայլն: Եթէ պահանջատիրութիւնը Ապրիլ քսանչորսին կամ երեսփոխանական ընտրութիւններուն փողոց իջնել, լոզունք կրկնել, դրօշ պարզել, թրքական դրօշ այրել կը նշանակէ` եկէք քիչ մը զգոյշ ըլլանք: Աւելի լաւ կ'ըլլայ եթէ ժամանակդ եւ խելքդ հայկական պահանջատիրութեան նորովի սահմանման յատկացնես և դադրիս ինքնասպան կրկնութիւններ հրամցնելէ:
ReplyDeleteՅովակիմ
Յարգելի Յովակիմ,
ReplyDeleteԿ'ենթադրեմ, որ յօդուածագիրին նպատակը, ԱԶԴԱԿի այս կայքէջին ընդմէջէն, բանավէճ կամ գէթ կարծիքներու փոխանակում ծաւալել է, եւ ոչ անպայման պատրաստի եզրակացութիւններ ծանուցել: Անձնապէս հայկական պահանջատիրութեան նորովի սահմանման կարիք չեմ տեսներ: Համաձայն եմ յօդուածագիրի սահմանումին (երրորդ պարբերութեան մէջ), որ հայկական պահանջատիրութեան պատմական սահմանումն է: Այնքան ատեն , որ հայկական պահանջատիրութիւնը պատմական անարդարութեան վերականգնումի պահանջատիրութիւն է, անոր հետապնդումը վերանկախ Հայաստանի, կամ Սփիւռքի, «բոկոտնութեան», գօտեպինդ կամ անբարենպաստ վիճակներով չպայմանաւորուիր: Կացութիւնները գնայուն են, իսկ պահանջատիրութիւնը եւ անոր սահմանումը՝ անփոփոխ: Այլ խնդիր, եթէ պայքարի միջոցները այժմէականացման կարիք ունին, բայց կ'ենթադրեմ ակնարկութիւնդ միջոցներուն մասին չէր, այլ ինքնին պահանջատիրութեան: Խնդրեմ, օրինակ մը կրնաս հրամցնել «հեռատես եւ քաղաքական իրապաշտ» սահմանումի մը:
Լ.ԱՅԲ
Շնորհակալութիւն քննարկումներուն համար։ Ինչպէս Լ.ԱՅԲ կը նշէ, “Ազդակ”ի սոյն կայքէջին վրայ յօդուածները կը զետեղուին կարծիքներու փոխանակում ծաւալելու համար։ Աւելին, յօդուածներս “Ազդակ”ի էջերուն մէջ եւս լոյս կը տեսնեն “Տեսակէտ” ծանօթագրութեամբ կամ նշումով։
ReplyDeleteՊրն.Յովակիմի կողմէ “այդ քու 65-ի բողոքներդ” արտայայտութիւնը կը թուի, թէ սխալ հասկացողութեան մը հետեւանք է։ Ես 1965-ին նշելով կ’ակնարկեմ Ուրուկուէյի կողմէ Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման, եւ ոչ թէ նոյն թուականին տեղի ունեցած ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ցոյցերուն։
Վահրամ Էմմիեան
Նախ շնորհակալութիւն կ'ուզեմ յայտնել վերեւի երկու զրուցակիցներուս: Կ'երեւի ժամանակները նաեւ Լիբանանի մէջ կամաց-կամաց փոխուիլ սկսած են: Ժամանակին երբ տարբեր կարծիք արտայայտել փորձէիր, ակումբի մը ծակը կը խոթէին, մինչեւ որ խելքդ գլուխդ գար:
ReplyDeleteԲանավէճ, կարծիք, զրոյց` շինարար յատկութիւններ ունին, որոնց հայերս շատ չենք վարժուած դժբախտաբար:
Նախ կ'անդրադառնամ յարգելի Լ. ԱՅԲի հարցերուն: Հայկական պահանջատիրութիւնը, եթէ զայն առնենք յօդուածին երրորդ պարբերութեան սահմանումին համաձայն, ունի երկու երես. կայ տեսլականի բաժին մը, կայ նաեւ իրականութեան, իրականանալիի բաժին մը: Տեսլականը այն է որ արդարութիւնը պիտի վերականգնի, երբ հողերը վերադարձուին, այսինքն երբ վերադառնանք ազգովին մեր նախահայրերուն ապրած երկիրը եւ հոն հաստատուինք, միւս փոքրամասնութիւններուն կողքին: Շատ աղէկ: Ասիկա իբրեւ տեսիլք պէտք է մնայ, համաձայն եմ: Սակայն ասիկա իբրեւ տեսիլք պէտք է հասկցուի, ոչ աւելի, ոչ պակաս: Թ. Աքչամ լաւ խօսք մը ունի. "Հողը չի տրուիր, այլ կ'առնուի": Եթէ ասիկա իբրեւ իրականութիւն ուզենք մտածել, ծիծաղելի կը դառնանք: Թուրքը, պետութիւն ըլլայ ան թէ անհատ, ոչ մէկ ձեւի դրական մօտեցում ցուցաբերած է հայկական պահանջատիրութեան նկատմամբ մինչեւ այս վայրկեանը. ճիշդ հակառակը: Նոյնիսկ "ստիպեց" մեր սիրելի ոտաբոպիկ Հայաստանի Հանրապետութեան, որ առանց Ցեղասպանութիւն բառը բերանը առնելու դիւանագիտական յարաբերութեանց սկսի հետը: Եւ աշխարհի քաղաքական ուժերը Թուրքիայէն շատ աւելի առնելիք ու անոր տալիք ունին, քան մեզի կամ մեր պահանջատիրութեան: Մէկ պարագայի միայն կրնայ այս տեսլականը իրականութեան նմանիլ, անոր հաւասարիլ ու իրականութեան հարցը ընդմիշտ լուծել. երբոր կ'ապրինք կէթոյի մէջ. ամէն կողմ մեր մարդիկն են,մեր մարտիկները պիտի ըսէի, որոնք մեր "հրամանները" կը կատարեն: Մենք ալ մեր կարգին հրամաններ կ'ընդունինք մեր վերերէն: Սակայն երբ աշխարհի հովերուն բացուին հայ հոգին ու պահանջատիրութիւնը ու իրենց աչքերը բանան համաշխարհային իրողութեանց, այն ատեն պիտի փորձեն տեսլականէն անցնիլ իրականին: Իրականը աւելի կշիռ պիտի ունենայ: Իմ առաջարկս է որ տեսլականին ու իրականին միջեւ մտածենք զայն, դուրս բերելով զայն իր նպատակային անշարժութեան կապանքներէն: Ոչ թէ իբրեւ նպատակ, այլ նոյնիսկ իբրեւ կորիզ հարկ է զայն վերամտածել ու վերափոխել: Տեսլականը եւ իրապաշտը չեն կրնար զիրար անտեսել:
Ուրիշ շատ կարեւոր հարց մըն ալ կայ. պահանջատիրութեան այս սահմանումը որդեգրուած է արդեօք ամբողջ հայութեան ներկայացուցիչներուն կողմէ և Հայաստանի Հանրապետութիւնը ինչ դիրք ունի այստեղ: Թէ մենք մեզի կը խօսինք եւ մենք մեզի հարցեր կը դնենք ու կը վերցնենք:
Գալով Պրն. Էմմիեանին ճշդումին, ինչ կը վերաբերի բողոքներուն, շնորհակալ եմ իրեն: Սա ալ ըսեմ, որ եթէ Մ. Նահանգներ Ցեղասպանութիւնը ընդունին, ամբողջ աշխարհ "քանի մը ժամէն" կ'ընդունի զայն: Վստահ եղէք: Այնպէս որ Մ. Նահանգներու ճանաչումը բանալիի պէս բան մըն է:
Յարգանօք
Յովակիմ
Ակումբ «հրաւիրուիլը» շատ մը բաներու օգտակար եղած ըլլալու է, է թերեւս տակաւին: Չեմ կարծեր մարդոց խելքի բերելը անոնց շարքին է: Երանի: Յամենայնդէպս:
ReplyDeleteԲնականաբար, պէտք է զատորոշել տեսլականը օրուան, պահու իրականութենէն, իրերու ժամանակակից դրուածքէն: Համաձայն ենք ըստ երեւոյթին տեսլականին, պահանջատիրութեան էութեան շուրջ: Բայց չեմ հասկնար, ինչպէս տեսլականը քանի մը նախադասութիւն ետք «տեսիլք»ի փոխեցիր, երբ ըսիր «ասիկա իբրեւ տեսիլք պէտք է հասկցուի, ոչ աւելի, ոչ պակաս»: Տարբերութիւնը մեծ է: Տեսլականը իր ետին եւ իրեն սլացող տեսլապաշտներու փաղանգ մը կ'ունենայ: Առանց այդ տեսլապաշտներուն, պահանջատէրներուն, տեսլականը կը վերածուի պատրանքի, ցնորքի...տեսիլքի: Իրապէս, եթէ երբեք չես ուզեր հետապնդել տեսլականը, անիմաստ է տեսլական կոչելը զայն:
Այո, հողը չտրուիր, այլ կ'առնուի, եւ թուրքը, իբրեւ ազգ, չէ յառաջդիմած: Հայերս Թ. Աքչամէն դար մը առաջ ըմբռնած ենք այդ իրականութիւնը, Սան Սթեֆանոյով, Պերլինով ու Երկաթէ Շերեփով: Շատեր այսօր, թէ Սփիւռքի եւ թէ Հայաստանի մէջ, հետեւողն են ռէալ փոլիթիքի այն տրամաբանութեան, թէ մենք ուր, Թուրքիան ուր, մենք քանի մը միլիոն, իրենք քանի մը տասնեակ միլիոն, եւայլն եւայլն: Եւ հոսկէ կը բխի այսպէս կոչուած «իրապաշտութիւնը»: Եթէ այս տրամաբանութիւնը ճիշդ ըլլար, 600 տարուան ստրկութենէ ետք անկախութեան տիրացած չէինք ըլլար: Նոյնն ալ Արցախեան պահանջատիրութեան պարագային: Այս երկու օրինակները չեմ նոյնացներ Արեւմտահայաստանի ազատագրման պայքարին հետ, որ աւելի բարդ եւ դժուար պայքար մըն է, եւ որու բարեյաջող պսակումը, յարգելի Յովակիմ, քու եւ իմ օրով կրնայ չըլլալ (իսկ եթէ տեսիլք նկատենք զայն, երբեք չըլլար): Բայց սկզբունքը, իրաւունքին – ինչպես որ է- կառչած մնալու ու հետանդելու, նոյնն է:
Համաձայն եմ հետդ, որ իբրեւ ազգ այս պահանջատիրութեան շուրջ համախմբուելու խնդիր կը դիմագրաւենք այսօր, ցանկալի համախոհութիւնը կրնայ առկայ չըլլալ: Սակայն սփիւռքահայութիւնը ամբողջութեամբ, եւ Հայրենիքի հայութեան մէկ կարեւոր մասը ժառանգորդն է այս պահանջատիրութեան, եթէ Հայոց Ցեղասպանութեամբ մեր կորսնցուցածը եւ տեղահանութիւնը առնենք իբրեւ մեկնակէտ: Համոզումս այն է, որ այս պայքարէն ինքնակամ հրաժարիլը, ինչպէս կ'ընեն ոմանք, Սփիւռքի եւ Հայաստանի մէջ, պարզապէս անհաւատարմութիւն է (մեղմ բառ մը գործածած ըլլալու համար), հանդէպ մեր նախնիներու եւ մեր օրրանին: Ասիկա ոչ կեթթոյի մտայնութեան կը վերաբերի, ոչ ալ վերէն կամ վարէն եկող հրամաններու: Չենք ըսեր վաղն իսկ հայդուկային խումբեր կազմենք ու ղրկենք Վան: Բայց իբրեւ եղեռնէն մազապուրծ փրկուածներու զաւակներ եւ թոռներ, ինչպէ՞ս ու մանաւանդ ի՞նչ իրաւունքով կրնանք հրաժարիլ մեր իրաւատիրութենէն:
Յստակացում մը եւս, դիւանագիտական յարաբերութիւններուն մասին: Թուրքիա աւելի քան 15 տարի է նոյն կշիռի ճնշում է, որ կը բանեցնէ Հայաստանի վրայ, բոլորիս յայտնի միջոցներով ու նպատակներուն համար: Օրին ցնորամիտ մը նոյնիսկ սպառնաց շուտով իր ոտքերը լուալ Սեւանի մէջ: Հայաստան յետ երկրաշարժի շրջանին ու Արցախեան պայքարի դժուար օրերուն իսկ դիմացաւ ճնշումներուն, տնտեսական շրջափակման: Եթէ Հայաստանի այսօրուան իշխանութիւնները դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատելու ելած են, ասիկա կարելի չէ վերագրել Թուրքիոյ ստիպողական միջոցներու յաջողութեան: Այլ է պատճառը, հաւանաբար օրուան իշխանութիւններու աշխարհահայեացքին կը վերաբերի:
Լ.ԱՅԲ
Յարգելի Լ. ԱՅԲ,
ReplyDeleteուրեմն ակումբի "հրաւէրները" դեռ ի զօրու են: Լաւ կ'ըլլար, եթէ անոնց ունեցած օգուտներէն գոնէ հատ մը նշէիք, առ ի լուսաբանութիւն: Կ'երեւի "խելքը գլուխ բերելը" օգուտներէն մէկը չէ այն պատճառով, որ համապատասխան գործակատարներ Այբբենգիմին մէկ ծայրէն եթէ սկսին, միւս ծայրը չեն հասնիր:
Գիտցած հայերէնս գոյականացած ածական` "տեսլական"ին համար կը ճանչնայ միայն մէկ մեկնակէտ-գոյական, որ է "տեսիլք": "Տեսլապաշտ" եւ "տեսլական" երկուքն ալ կը մեկնին տեսիլքէն: (Եթէ Դուք ուրիշ գոյականէ կը մեկնիք` խնդրեմ տեղեկացուցէք: Գոհ կը մնամ): Այս իմաստով` տեսիլք ու տեսլական ոչ մէկ տարբերութիւն ունին իրարմէ, ինչ որ Դուք կը փորձէք իրենց տալ: Առաջինը բուն գոյականն է, իսկ երկրորդը գոյականի դեր վերցուցած ածականը, ինչպէս գրեցի արդէն:
Տեսլապաշտը տեսիլք ունեցողն ու զայն հետապնդողն է: Չեմ գիտեր ինչու կը ստորագնահատէք տեսիլքը: "Խենդերն են գտնում հնար" կ'երգենք ամէն տարի: Ահա այս հնարք գտնող տեսլապաշտ խենդերուն մասին է ակնարկութիւնը: Ասոնք է որ տեսիլքը վառ կը պահեն, ժողովուրդի մը հաւաքական յիշողութիւն կ'ապահովեն ու կամաց-կամաց, ժամանակի ընթացքին այնքան կը խոշորնան ու կը կրկնապատկուի իրենց հերոսութիւնը, որ անիրական կը թուին ոչ թէ լիբանանահայուն համար, որ Պուրճ-Համմուտ նստած է եւ ամէն օր Վանայ Ձայնէն Գառիկ Սարգիսեան կ'ունկնդրէ, այլ յետեղեռնեան չորրորդ սերունդի մը համար յատկապէս արեւմտեան Եւրոպայի մէջ (այնքան ատեն որ կը խօսիք ամբողջ Սփիւռքահայութեան մասին), որ պարզապէս չ'ուզեր հայ ըլլալ: Այս կացութեան կ'ակնարկէի, երբ կէթոյի, համաշխարհային իրողութեանց առջեւ աչք բանալու մասին կը գրէի նախորդիւ: Ասոնք հարցեր են, որոնք հայկական պահանջատիրութեան սահմանումներ կը պահանջեն: Ասպարէզ կը կարդան անոր: Ամէն օր ականատես կ'ըլլանք այն իրողութեան, որ Եղեռնի ժառանգորդ ըլլալը շատ խախուտ, նոյնիսկ միայն լոզունքային մակարդակի մը վրայ կը գտնուի: Այլեւս կը մոռնաք Ձեր նշած "մոռնալու", "հրաժարելու իրաւունք ունենալու" կամ չունենալու հռետորութիւնը, յարգելի Լ. ԱՅԲ: Ասոնք հարցեր են, որոնց դարմանը հռետորութիւնը չի կրնար տալ:
Ոչ ոք գիտէ, թէ 600 տարի ետք ինչ կրնայ պատահիլ: Կրնայ ամբողջ Արեւմտեան Հայաստանը "մեր" ձեռքը ըլլալ: Կրնայ նաեւ պատահիլ, որ այդ Ձեր յիշած "ցնորամիտ"ին մէկ շառաւիղը ոչ միայն իր ոտքերը, այլ իր մարմնին այլ կարեւոր անդամները լուայ Սեւանին մէջ:
Ով չի գիտեր որ Հայաստանի սահմանները պաշտպանողները ոչ թէ հայկական ուժերն են այլ Ռուսական քաղաքականութիւնը և Հայաստանի Հանրապետութեան որդեգրած ռուսամէտ քաղաքականութիւնը: Այսինքն մեր տեսիլքին պոչը կապուած է իրենց, գոնէ այսօրուան դրութեամբ:
Յարգանօք`
Յովակիմ
Անկախ այդ եզրերու ստուգաբանութենէն, գործածական առումով, տեսլականը միշտ կ'առնչուի իտէալի, գաղափարներու, նպատակի հետ, իմացական տարողութիւն ունի, իսկ տեսիլքը միշտ կը գործածուի անդրադարնալու համար աչքի երեւցող անցողակի, յաճախ երեւակայական ու բնազանցական, վերացական երեւոյթներու համար: Տարբերութիւնը յստակ է:
ReplyDeleteԱպրելով արեւմտեան Եւրոպայի չափ «բաց» ընկերութեան մը մէջ, այո, շուրջս կը տեսնեմ սերունդ մը, որ մեծապէս կրած է այլասերման, ձուլման հետեւանքը: Բայց ասոր կողքին կայ տեսանելի կորիզ մը, որ ամուր կառչած է իր արմատներուն, զգօն է ազգային ջիղի ու պահանջատիրութեան իմաստով, ու լծուած է աշխատանքի իր ուժերու ներած չափով (եւ առանց ամէն օր Գառնիկ Սարգիսեան ունկնդրելու): Նոյնիսկ այս սերունդի այն բաժինը, որ գրեթէ կորսնցուցած է իր լեզուն, չեմ կարծեր հոն հասած է գիրակցաբար որոշելով, որ չ'ուզեր հայ ըլլալ: Պարզապէս ձուլման աւերն է: Այս իմաստով կարծեմ տարակարծիք չենք: Հոն, ուր չեմ համաձայնիր հետդ այն է, որ դուն նկատի առնելով մեր այսօրուան վիճակը, միջազգային ուժերու յարաբերակցութիւնը եւ Թուրքիոյ դիրքը, կ'ուզես վերատեսութեան ենթարկել, երեւի մեղմել (երեւի կ'ըսեմ, որովհետեւ վերասահմանումի օրինակ մը չտուիր, խնդիր չէ), պահանջատիրութիւնն ու դատը, իսկ ես կը հաւատամ որ անոնք անձեռնմխելի են, այլեւ պէտք է աշխատիլ պատրաստելու համար այնպիսի սերունդ մը, որ ի վիճակի կ'ըլլայ տեւաբար հետապնդելու մեր իրաւունքները, օրուան համեմատ միջոցներով, բայց միշտ մեկնելով նպատակի անզիջելիութեան սկզբունքէն: Ուր պիտի հասնինք ոչ ոք գիտէ, բայց եթէ կէս-արդարութեան պիտի ցանկանք, կամ անոր համար գործենք, աւելի լաւ է երբեք չգործել ու ամէն ինչ մոռնալ:
Յարգանօք`
Լ.ԱՅԲ
ourakh em vor i vertcho degh me magartagov kennargoum deghi gounenan gor.
ReplyDeleteHovsep Izmirlian
Ձեր կատարած տարբերութիւնը, որուն ուր եւ երբ գործածական դարձած ըլլալը շատ կարեւոր է գիտնալ (եթէ մերօեայ հայ մամուլն է գործածութեան դաշտը, կը նախընտրեմ ընդմիշտ լռել), ոչ թէ զիս չի համոզեր, այլ չի կապուիր պատմական, դիպական իրականութեան մը: Ձեր շարած բոլոր հոմանիշները, Պղատոնի "իտէա"-ներէն մինչեւ բնազանցութիւն` կը բառնան տարբերութիւնը: Սակայն կը յարգեմ այդ Ձեր դրած տարբերութիւնը, զոր կ'ուզեմ մօտեցնել իմ վերը կատարած առաջարկ-մատնանշումներէս մէկուն, թէ տեսլականն ու իրականը չեն կրնար զիրար ուրանալ, անոնք պէտք ունին իրարու: Իրականը ոչ թէ Թուրքիոյ քաղաքական զօրութեան հետևանքով կ'ազդէ մեր վրան, այլ մեր ներսէն եկող կանչ մը կայ, էութենական, որ գաղափարին մահով միայն կրնայ սկսիլ, ի շահ անոր կերպարանափոխութեան: Դուք կրնաք զայն "դաւաճանութիւն" կամ "անհաւատարմութիւն" կոչել, կը հասկնամ, թէեւ չեմ ընդունիր: Մի գայթակղիք, այլ փորձեցէք մտածել պարզապէս: Ճիշդ է որ շատ մը իրագործումներ առանց մտածելու ձեռքբերելի են, սակայն հսկայական մեքենայ մը կայ մտածման, որուն հայերէն լեզուն իսկ կը դժուարանայ մօտենալ, քանի չունի պէտք եղած գործիքները:
ReplyDeleteԹերեւս տեղ մը ինծի անծանօթ կորիզի լրջութիւն կամ լուրջ կորիզ գտնուի, Սփիւռք կամ Հայաստան, որ պահանջատիրութեան հարցին մէջ անտեղիտալի ըլլայ, գոնէ ինքն իր մէջ, ինքն իրեն համար: (Պուրճ-Համմուտը երբեմն ոմանց համար տիպարային տուեալ է, ուր սակայն պահանջատիրութիւնը, ինչպէս ակնարկեցի, Գ. Սարգիսեանին բերնէն կ'անցնի): Հաւանական է: Անշուշտ եթէ մոռնանք կուսակցական պահանջատիրութեան տեսակները, որոնք, որքան որ գիտեմ, վերջնականօրէն կոճկուած են եւ տեղ չեն տար մտածման: Գիտէք սակայն որ պահանջատիրութիւնը միայն մեզի համար չէ, միայն մեր կուսակցութեանց ակումբներուն մէջ գտանելի պտուղ մը չէ ան եւ ահաբեկչութիւնը կրնայ բարդացումներու առաջնորդել:
Ճիշդ էք, կերպարանափոխման օրինակներ չտուի: Կը սպասեմ Ձեր պատրաստակամութեան, նաեւ, ինչու չէ, ուրիշ զրուցակիցներու: Կ'ուզեմ նաեւ ըսել, որ Ձեր կէս-արդարութիւն կարծածը կրնայ...աւելին ըլլալ քան արդարութիւնը, անշուշտ ոչ Ձեզի համար:
Յարգանօք`
Յովակիմ
<< Իրականը ոչ թէ Թուրքիոյ քաղաքական զօրութեան հետևանքով կ'ազդէ մեր վրան, այլ մեր ներսէն եկող կանչ մը կայ, էութենական, որ գաղափարին մահով միայն կրնայ սկսիլ, ի շահ անոր կերպարանափոխութեան:>>
ReplyDeleteBaron Hovagim grnak mezi lousapanel te djisht voronts gagnargek yerp gsek "mer nersen yegogh ganch"?
Anshoushd ays tser mdadzelagerbe "tavadjanoutyoun" gam "anhavadarmoutyoun" gareli che gochel, vorvhedev hsdag e, vor touk or m orants "havadarim" chek yeghadz bahanchadiroutyan kaghaparin, vorbeszi aysor "anhavadarim" tarnak.
Esem nayev vor ayt tser "gerbaranapokhoutyoun" gochvadz-e, angareli g tarna yerp "touk" mahvan g tadabardek kaghapare. Ays tser ounetsadz hayereni magartagov, vsdahapar kidek vor "gerbaranapokhoutyoun"-e gerbaran(k)+a+pokh+outyoun armadneren gazmevadz part par e. Yete arite ounenak, pararanin mech "gerbarank" pare pndrelou, anor kov bidi desnek "yerevouyt" yev "timag" homanishnere. Aysinkn tser arachargadz "gerbaranapokhoutyoun"-e miyayn khapgank mn e, mageresayin yerevouyt m, nor timag m bahachadiroutyan kaghaparin. Sireli baron Hovagim, kaghapare (yev manavant bahanchadiroutyan kaghapare) voch g merni, voch al popokhoutyounnerou gentargevi. Kaghapare himkn e.. gorizn e.. voroun touk` tser nersen ganch m ounetsoghnert, dagavin anor chek kidagtsir.
Verchin agnargoutyoun mn al. Anoughagi, gam "meghm" vodjov agoumpnere, Bourj Hamoud-e, yev manavant hay mamoul-e karkodzele dghamartou getsvadzk che. Anonts ngadmamp voreve himnavorvadz getsvadz yete ounik, khntrem patsahaydoren ardahaydetsek.
-Սանահին-
Յարգելի Պրն. Սանահին,
ReplyDeleteերբեք անհրաժեշտութիւնը չեմ զգար Ձեզի այստեղ ներկայացնելու պաշտպանողական մը, որ վերաբերի անձամբ իմ հաւատարմութեան` հանդէպ պահանջատիրութեան, այնպէս ինչպէս Դուք կը կարծէք զայն հասկնալ:
Ինչ, բայց մանաւանդ ինչպէս որ գրած էք` կու գայ շատ աւելիով կաղապարներու քան թէ գաղափարներու հասկացողութենէ մը: Այս կացութեան մէջ լաւագոյն է դաշտէն հեռանալ, զայն թողլով Ձեզի նման մարտիկներուն: Նոյնիսկ յաղթանակի մաղթանքի տեղ չէք ձգած: Պուրճ-Համմուտի, ակումբներուն եւ հայ մամուլին մէջ մղուող "Ձեր ճակատամարտներուն" ալ կարիք չի մնար յաջողութիւն մաղթելու: Կեցցէ հայութիւն:
Յարգանօք
Յովակիմ
Harkeli Baron Hovagim,
ReplyDeleteTser havadarmoutenen angakh, g papakeyi vor mezi lousapanek te djisht voronts gagnargeyik yerp gseyik "mer nersen yegogh ganch"? Ov e artiok ayn Haye, vor mahvan g tadabarde bahanchadiroutyan kaghapare? Inchbes touk grnak entounil kaghaparin mahe ipr sgizp yev nakhabayman gerbaranapokhoutyan holovouytin? Ayt e tser badgeratsume? Ayt e arachin kayle? Isg hachortogh kaylere? Gouzeyik gerbaranapokhman orinagner dal sbaselov ourish zeroutsagitsnerou yev L. AYP-in badrasdagamoutyan. Aha yes, nor zeroutsagits (aghchig zeroutsagits.. voch Baron Sanahine, ayl Oriort Sanahine). Khntrem, lousapanetsek mezi..
-Սանահին-
Յարգելի Յովակիմ,
ReplyDeleteԿարծեմ այս զրոյցը անիմաստ է շարունակել, ոչ անոր համար, որ բոլորովին հակոտնեայ ըմբռնումներ եւ հակադիր արժէքային համակարգեր ունինք, այլ անոր համար, որ կը խուսափիս բարեկարգչական յղացքներուդ քիչ մը նիւթ ներարկելէ: Պահանջատիրութեան վերասահմանումի անհրաժեշտութեան դրօշ կը պարզես, բայց անդին ոչ մէկ այլընտրանքային առաջարկ: Եթէ նախանձախնդիր ես օգտակար ներդրում մը կատարելու զրոյցին, բաց քսակդ, ու դուրս բեր ինչ որ կայ հոն, այլապէս կը մղես ընթերցողը ենթադրելու, թէ բան չկայ հոն: Իսկ եթէ հոն եղածը գաղափարի մահուան աւետաբեր դեղատոմս է, պարզապէս յիշէ, կամ քիչ մը սերտէ, Խորհրդային միութեան պանծալի էջերը, հոն ուսանելի նմոյշներ կան գաղափարի յուղարկաւորութիւններու...
Յարգելով այս կայքէջին հանգամանքը, ցարդ կը խուսափէի աջ-ձախ կատարած աժան նկատողութիւններուդ անդրադարնալէ: Պուրճ Համուտի, ակումբի, ռատիոհայանի մը, մարտիկներու եւ այլ երեւոյթներու մասին անհարկի ցեխարձակումներդ ոչ միայն մեր նիւթի արծարծման նպաստ չեն բերեր, այլ կը մատնեն հիւանդագին կացութիւն մը, որուն գերին ես: Յստակ է, բաւական մաղձ ունիս թափելիք, երեւի հին կամ ժամանակակից վէրքեր կան կոտտացող. հրապարակաւ խօսիլը փաստուած է, որ կ'օգնէ որոշ բարդոյթներու հարթեցման, բայց իբրեւ ընթերցող հետաքրքրուած չեմ եւ չենք անձնական «հաշուեյարդարովդ» որուն համար կը չարաշահես ԱԶԴԱԿԻ տրամադրած այս բեմը:
Եթէ հիմնական նիւթին շուրջ շօշափելի առաջարկներ կամ միտքեր ունիս քննարկելիք, հաճոյքով կը մասնակցիմ բանավէճին, իսկ եթէ նոյն հեգնախառն բառապաշարով պիտի շարունակես...անցած ըլլայ:
Լ.ԱՅԲ
Յարգելի ընթերցողներ եւ քննարկումի մասնակիցներ,
ReplyDeleteԻբրեւ «Ազդակ»ի պատասխանատու խմբագիրներէն մէկը, պարտ կը զգամ ձեզի փոխանցել հետեւեալ միտքերը՝ քննարկումները եւ բանավէճը ճիշդ հունի մէջ դնելու մտահոգութեամբ.
ա-Հոս բաց տարածք է՝ միտքերու եւ գաղափարներու ազատ փոխանակման համար:
բ-Ասիկա անպայմանօրէն կ'ենթադրէ միտքերու բախում եւ շատ յաճախ հակոտնեայ կարծիքներու եւ տեսակէտներու արտայայտութիւն:Առ այդ,այս ազատ տարածքը բաց պիտի ըլլայ բոլոր տեսակէտներուն առջեւ,բացի եթէ յարգելի բանավիճողները իրարու նկատմամբ անձնական ոչ պատշաճ եւ անվանարկիչ արտայայտութիւններ ունենան:Կը կրկնենք.այս տարածքը ամենայն լայնախոհութեամբ բաց պիտի ըլլայ բոլոր,բոլոր տեսակէտներուն առջեւ,նոյնիսկ եթէ չենք բաժներ այդ տեսակէտները:
գ-Կը խնդրուի քննարկումներու մասնակիցներէն եւ յարգելի բանավիճողներէն,որ յարգեն այս էջին տակ տեղադրուած «Հրապարակային քննարկումին մասնակցելու կանոն»ին տրամադրութիւնները:
ԺԱՔ Յ. ՅԱԿՈԲԵԱՆ
Յարգելի պրն. Յակոբեան,
ReplyDeleteկ'ուզեմ շնորհակալութիւն յայտնել յանուն ԱԶԴԱԿի բանձեւած Ձեր ազնիւ լայնախոհութեան համար: Կ'ուզեմ յուսալ, որ ԱԶԴԱԿի ընտանիքը կը բաժնէ Ձեր տեսակէտներուն գոնէ մեծամասնութիւնը: Միւս յարգելի, տաքարիւն եւ քիչ մը անհամբեր զրուցակիցներուս հարցերուն պիտի անդրադառնամ աւելի ուշ: Կ'ուզեմ հոս սակայն իրենց ըսել, որ հայկական պահանջատիրութեան հարցը, նման շատ մը այլ հարցերու, "ոմանք" երբեմն կը բերեն մօտեցման այնպիսի մակարդակի մը, ուր երկխօսութիւնը կը դադրի իմաստ ունենալէ: Միտք կոչուածը կ'աճի երկխօսութեամբ: Մնացեալը կամ մենախօսութիւն է կամ ժխտաշունչ գաղափարաբանութիւն:
Յարգանօք
Յովակիմ
Յարգելի Յովակիմ,
ReplyDeleteՎերը նշած կէտէրուս մէջ կը խտանան «բաց տարածք»ի այս նախաձեռնութեան պաշտօնական կեցուածքները:Հիմա մէկ կողմ դրած իմ հանգամանքս թերթին մէջ,քեզի իմ անձնական,անհատական հանգամանքովս ըսեմ հետեւեալը.աշխարհի վրայ ամէն հարց երկխօսութեան,աւելի՛ն,վիճարկումի առարկայ նիւթ է,նոյնիսկ այսպէս կոչուած «կրօնական բացարձակ ճշմարտութեան» հարցը,եւ դուն պէտք է լաւ գիտնաս,որ ճիշդ ասոր համար որքան մարդիկ հաւատաքննութեան ենթարկուեցան միջնադարուն:Այո,կը զգամ որ նիւթէն շեղեցայ,բայց պիտի գամ իմ ըսել ուզածիս:Այս պլոկին վրայ ուրիշ տեղ մը կատարած մէկ միջամտութեանս մէջ վեր ի վարոյ ըսած էի հետեւեալը՝ հարց տալով,որ անհրաժե՞շտ է այսօր պահանջատիրութեան խնդիրի նոր մօտեցումի մը որդեգրումը,մշակումը:Ըսած էի՝շատ հաւանաբար այո,ժամանակին հետ քայլ պահելու համար:Բայց այդ նոր մօտեցումին էութիւնը պիտի ըլլայ նոյնը՝ի՞նչ ընել վերատիրանալու համար մեր ազգային իրաւունքներուն եւ ի՞նչ ընել (ամէնէն կարեւորն է ասիկա ինծի համար),որ հակառակ մեր բազմակարծութիւններուն համահայկական հարցերուն շուրջ ունենանք նուազագոյն միակամութիւնը:
ԺԱՔ ՅԱԿՈԲԵԱՆ
Յարգելի պրն. Յակոբեան,
ReplyDeleteեթէ կարդացիք վերը գրածներս, նշմարեցիք վստահաբար, որ էութենական վերասահմանումի հարց մը կը դնեմ: Ուրեմն` համաձայն չենք: Խնդիր չկայ: Այսինքն` նաեւ կայ: Դուք ատոր անհրաժեշտութիւնը չէք տեսներ: Շատ աղէկ: Սակայն թոյլ կու տաք նաեւ, կը յուսամ, որ ուրիշներ այդ տեսնեն: Միւս զրուցակիցներս ալ արդէն կը սպասեն ըսելիքիս, կ'ենթադրեմ, որ պիտի գայ դեռ: Համաշխարհային մակարդակի վրայ մշակութային եւ քաղաքական մեծ շարժումներ, որոնք յետադարձ նայուածքով մը այսօր շատ մը քննադատներու կողմէ անիմաստ կը նկատուին (օրինակ նկարչութեան մէջ տատայիզմը), հող պատրաստած են իրենցմէ յետոյ եկող, եւ աւելի մնայուն նկարագրի շարժումներու: Հող պատրաստելու նկարագիրը կ'ուզեմ այստեղ վեր առնել, իբրեւ նախասահմանում, աւելի ուշ ընելիք հաստատում-փորձերուս:
Նաեւ պէտք է նկատած ըլլաք որ գրելաոճս յատուկ երանգ մը կ'ուզէ տալ նիւթին: Պղատոն կարդացած էք, կ'ենթադրեմ: Համեմատութիւն չէ ըրածս, քաւ լիցի: Ֆրանսացի ակադեմականներ տարիներով, տասնամեակներով աշխատեցան, մինչեւ յանգեցան եզրերու որոշ յստակացման: Նոյնը կ'ընէին Մխիթարեանները, օրինակ Տաշեանի աշակերտները Վիեննայի մէջ: Իսկ մենք կ'ուզենք այսօր կամ վաղը մեր հարցերուն պատասխանները յստակօրէն ունենալ:
Աւելի ուշ, աւելի լայն:
Յարգանօք
Յովակիմ
Hovagimin gark me medadsoumneroun hamatsayn chem.payts gouzem shenorhavorel te midkere panatsevelou yeghanage yev te hayerene.Ge garzem vor ir masnagtsoutyune ays kennargoumneroun hamenayn tebes okdagar e
ReplyDeleteHovsep izmirlian
Յարգելի Օրդ. Սանահին,
ReplyDeleteնախ ներեցէք որ Ձեզ տղամարդու տեղ դրի: Սխալմամբ: Վանքերը արական են յաճախ, գոնէ մեր մտքերուն մէջ: Երբ կը գրեմ` "մեր ներսէն եկող կանչ մը կայ", անմիջապէս կը տարուիք հարցնելու` "բայց ո՞վ էք դուք": Ի՞նչ տեսակ հայ պէտք է ըլլալ, այսպէս մտածելու համար: Կը հասկնամ: Իրաւունք ունիք: Սակայն ինչ որ հիմա կ'ընենք, այստեղ, այս ֆօրումին միջոցաւ, տեսակ մը չէզոքացումը չէ՞ արդեօք մեր ինքնութեան: Այսինքն, մենք զիրար կը ճանչնանք միայն անուններով, յարգելի Լ. ԱՅԲը ծածկանունով մը ծանօթ է, որուն սեռը յստակ չէ: Ինչպէս որ մեր ինքնութեան բացայայտումը կարեւորութիւն չունի զրոյցին համար, այնպէս ալ ինքնութիւնը "մեր"ին, որոնց ներսէն "տարօրինակ" կանչեր կու գան: Կը սպասէք թէ անուննե՞ր տամ հաւաքանութեանց կամ անհատներու: Ի՞նչ կարեւորութիւն ունի: Կը կարծէք կամ նոյնիսկ վստահ էք թէ չկա՞ն այդպիսիներ: Կամ` ըլլալու պարագային Դուք զանոնք Ձեր մտքին մէջ եղող "հայութեան ցանկ"երէն դու՞րս պիտի դնէք: Ինչ ալ ընել ուզէք, մէկ բան յստակ կը մնայ, գոնէ ինծի համար. երբոր հարց մը հրապարակ կը դրուի` գոյութեան կու գայ ան. այս` կանչերուն գոյութեան մասին: Մնացեալը` յաջորդիւ:
Յարգանօք`
Յովակիմ
Կ'անցնիմ մահուան գաղափարին, իմա` գաղափարին մահուան: Ան եւ ինչ որ չի գիտեր մեռնիլ` չի կրնար ապրիլ: Դեռ շաբաթ մը չանցաւ Յարութեան տօնին վրայէն: Եւ մենք եկեղեցիներուն փակերը լեցուցինք մեր խիտ շարքերով: Ան, որ կրցաւ մահը առնել ու մահէն անցնելով հասնիլ այդ միւս կեանքին, դեռ կ'ապրի: Միայն կ'ապրի: Չեմ խօսիր անմահութեան մասին, իր չանդրադարձուած ձեւին տակ: Դեռ Քրիստոնէութենէն հազարամեակներ առաջ հին եգիպտացիք իրենց ամբողջ կեանքը մահուան (պատրաստուելու) համար կ'ապրէին: Այս բոլորը կը գրեմ, յարգելիներ Լ. ԱՅԲ եւ Օրդ. Սանահին, որպէսզի որոշ իմաստով հասկնալի դարձնեմ մահուան ըմբռնում մը: Սիամանթոն է կարծեմ գաղափարի անմահութեան ջատագովը մեր մէջ: "Ճառագայթը չի թաղուիր" կամ նման արտայայտութիւններ ունի, որոնք այնքան կը տպաւորեն, որոնցմէ կարելի չէ հեռանալ, զանոնք զանցումի բերել: Կը փակուին ճամբաները: Վարուժանն ալ, տեղ մը` "Ի՞նչ կ'արժէ մահը, երբոր երազը կ’ապրի, երբոր երազն անմահ է“ կը գրէ, Սիամանթոյական նոյն գիծին վրայ մնալով, թէեւ կու տայ „երազին“ այնպիսի խորք, որ Լ. ԱՅԲին կրնայ օգտակար չըլլալ: (Ըստ իրեն` տեսիլք, երազ, առասպել` „գէշ“ բաներ են:) „Մահը փրկելու“ պատմութիւն մըն ալ կարծեմ Օշականն է դնողը: Վստահ չեմ: Այս արագ նշումներով կ’ուզեմ ոչ թէ այստեղ ցուցամոլութիւն հանդիսադրել, այլ կ’ուզեմ պարզապէս ըսել, որ մեկնակէտերս ակումբներու մէջ „ուսուցուած“ պահանջատիրութիւնը կամ փողոցներէն հաւաքուած, դրօշ շարժող եւ „հակառակորդ“ին գլուխը պատռող „հայրենասիրութեան“ չեն հաւասարիր: Նման ալ չեն սովետական մեթոտներու, ինչպէս կ’ակնարկէ Լ. ԱՅԲ („Ցեխարձակումներու“ մասին` աւելի ուշ): Այսպէս կամ այնպէս մահուան հետ ընտանութեան մը մարտահրաւէրը գոյութիւն ունի: Գաղափարն ալ, ոչ միայն մարտիրոսը, պէտք չէ բացառութիւն կազմէ: Մենք եկած հասած ենք մինչեւ փառաւորումը նահատակին մահուան: Բայց գաղափարը՞:
ReplyDelete„Մահը մերն է, մենք` մահինը“, կը հանեմ Թումանեանի ծանօթ տողերը իրենց շրջածիրէն: Անոր դիմէ երբ գաղափարը, պահանջատիրութեան գաղափարը, անշուշտ անայլայլ պիտի չմնայ: Ի՞նչ դուրս պիտի գայ դէպի մահ կատարուած այս դիմումէն:
Շարունակութիւնը` յաջորդիւ:
Յարգանօք
Յովակիմ
խնդրեմ սրբագրել.
ReplyDelete...ակումբներու մէջ "ուսուցուած" պահանջատիրութեան եւ ոչ` պահանջատիրութիւնը...
Յովակիմ
Lunaype togh michamede shad yeghav
ReplyDeleteSassoun
Յարգելի Սասուն,
ReplyDeleteանունիդ մեռնիմ. այո մեռնիմ: Կ'երեւի այդ Ձեւով Դուք ալ կ'ազատիք, գաղափարին մահն ալ, Լ. ԱՅԲն ալ, անոր քանի մը տեսակներն ալ: Եթէ գիտնամ որ կ'ազատիք` սիրով կը մեռնիմ: Ըրածս քննադատութիւն է, որուն ոչ Դուք, ոչ ալ Լ. ԱՅԲերը վարժուած են: Երբ քննադատութիւն չկայ, անոր կարիքն ալ չկայ` ամէն ինչ լաւ ու հանգիստ, բայց մանաւանդ հակակշռելի վիճակի մէջ է: Հեգնանք ունիմ, այո. բայց ի՞նչ վնաս կը բերէ ան: Մենք կրնանք միայն ուրիշը հեգնել, մոռնալով որ ուրիշը յաճախ մեր մէջն է: Հիւանդագին երեւոյթը ահա այս է, եւ ոչ թէ քիչ մը կծու քննադատութիւնը: Գիտէք որ թոյն եւ դեղ շատ մօտիկ են իրարու: Նարեկացին կրնայ օգնել:
Յարգանօք
Յովակիմ
Յարգելի Յովակիմ,
ReplyDeleteՀամաձայն չե՞նք,ոչինչ,բայց ասիկա չի նշանակեր որ հասարակաց եզրեր չենք կրնար ունենալ մտածողութեան մակարդակով:Այդ հասարակաց եզրը,ես կը կարծեմ,կը կայանայ «պահանջատիրութեան վերասահմանման» հասկացողութեան մէջ:Բանավէճի այս հանգրուանին կը բաւարարուիմ այս նշումով՝ եզրակացութեան մը հասնելու համար:Վերջ ի վերջոյ մենք խաղող պիտի ուտենք եւ ոչ թէ պահակը պիտի սպաննենք:Մէկ կողմ դրած «էութենական» եւ «ոչ էութենական» հասկացողութիւնները,Ձեզի ներկայացնեմ,թէ ինչ է իմ անձնական տեսակէտս այդ վերասահմանումին գծով,պիտի դիտարկեմ նաեւ մեր կարգ մը ազգային հարցերը:Ինծի համար անձնապէս Թուրքիոյ հետ մեր ունեցած հարցը չի բխիր միայն ցեղասպանութենէն եւ անոր ունեցած հետեւանքներէն՝անցնող դարու սկզբնաւորութեան:Հարցը,ինչպէս որ ուրիշ տեղ ալ նշած էի,գոյութենական հարց է:Ես շատ պիտի ուզէի,որ հայութիւնը բնական պայմաններու մէջ խաղաղ մթնոլորտի մէջ գոյակցի թրքութեան հետ,բայց պատմութիւնը կը վկայէ,որ խաբկանք է այսպիսի մտածում մը,եւ մեր քաղաքական միտքը պէտք է բաւական հասունութիւն ունենայ դասեր քաղելու 1908-ի եւ հետագայ տարիներու բոլոր հայ-թրքական սիրաբանութեան փորձերէն:Մեր այս գոյութենական հարցը չի սկսիր 1915-էն,այլ տակաւին այն ժամանակաշրջանէն,երբ թուրք վաչկատուն ցեղերը Կեդրոնական Ասիայէն ժամանելով յայտնուեցան Հայկական Բարձրավանդակին մէջ:Հիմա պիտի ըլլայ գրեթէ 1000 տարի:Ես հիմա կարծիք մը պիտի յայտնեմ,որ կրնայ գայթակղեցնող ըլլալ այս պլոկին մէջ կարծիք արտայայտող շատերու համար:Ես կը հաւատամ,որ քաղաքակրթութեան պայքար կայ երկու ժողովուրդներուն միջեւ, եւ ասիկա կ'անդրանցնի պահանջատիրութեան այսօրուան տիրող հասկացողութիւնը:Ըստ այնմ պէտք է վերասահմանենք ուրեմն մեր մօտեցումը եւ գաղափարական հասկացողութիւնները:Մեկնելով անցնող մէկ դարու փորձէն,թոյլ տուէք ինծի ըսեմ,որ ե՛ւ յեղափոխական ընկերվարութիւնը,ե՛ւ ազատականութիւնը,ե՛ւ 70 տարուան համայնավարութիւնը,ե՛ւ հայկական աւանդական ազգայնականութիւնը չարաչար ձախողեցան հայութեան հարցերուն լուծում տալ:Թերեւս ազգայնական մտքին միակ ձեռքբերումը եղաւ պետականութեան վերականգնումը:Հիմա ժամանակն է,կը կարծեմ,ազգայնականութեան հարցին նոր պատկերացում մը ունենալու,ինչ որ մեզի պիտի օգնէ նաեւ վերասահմանելու պահանջատիրութեան հարցը:
ԺԱՔ ՅԱԿՈԲԵԱՆ
Baron Hovagim, hsdag e te g varanik anhadagan gardzik dale kaghapare mahvan tadabardelou hartsin yev gerbaranapokhman holovouytin masin. Dagavin tser esadzneroun mech noroutyounner chgan. Barzabes avelortapanoutyoun e tser eradze. Hosge-honge mechperoumner enele pavarar che patsadrelou bahanchadiroutyan kaghaparin mahvan anhrajeshdoutyoune gerparanapokhman holovouytin mech.
ReplyDeleteNayev chem zarmanar yerp g sharounagek tser tsekhartsagoume, vorovhedev khorkin mech tser nbadage mimiyayn knnatadel e bahanchadiroutyan havadarim mnatsogh garouytsnern ou antsere. Hbard ek tser ounetsadz mdki azadoutyamp vor L.AYP-e yev "anor kani m desagnere" chounin, payts touk chek kidagtsir vor aysbisi anhadnerou hamar gark m sgzpounkner inchbes bahanchadiroutyoune anvidjeli en. Minchter TOUK` chounenalov ayt azkaynagan sgzpounknere, ounetsoghners g hamarek antsnagan gardzik chounetsoghner.. knnatadoutyan anvarjner..
Baron Hovagim, nakhndreli e manramasnek Tser gardziknere meg gogh tnelov Krisdosn ou Yekibdose, Siamanton ou Toumaniane. Nakhndreli e hrajarik nayev tser gadaradz tsekhartsagoumneren voronk aveli yevs g pasden vor bakharagelou sirouyn g masnagtsik zerouytsin.
Hachoghoutyoun tser arakeloutyan mech.
-Սանահին-
Յարգելի պրն. Յակոբեան,
ReplyDeleteՁեր նիւթին պիտի անդրադառնամ աւելի ուշ: Կը խնդրեմ որ իբրեւ հայկական օրաթերթի խմբագիր քիչ մը զգոյշ ըլլաք հայերէնի ուղղագրական կանոններուն նկատմամբ: "Բարձրաւանդակ", "անուանարկում" եւ այլ բառեր ճիշդ չէիք արձանագրած: Ինծի հաճոյք չի պատճառեր ուղղագրական սխալներով գրուած տողերու ընթերցումը:
Յարգանօք
Յովակիմ
Յարգելի Օրդ. Սանահին,
ReplyDeleteՁեր գրածին մէջ մէկ բան կը պակսի դեռ: Այն` որ զիս թուրք կոչէք, որպէսզի փաստած ըլլաք երդուեալ պահանջատիրոջ Ձեր կոչումը: Կը զարմանամ, որ այդ քայլին չէք դիմած: Ազգային սկզբունքները դեղահատ չեն, այլ փորձառութեամբ կազմուող ու հաստատուող դրոյթներ, ապրող ու մեռնող դրոյթներ: Երբեմն անոնք շատոնց մեռած կ'ըլլան, բայց մենք տակաւ չենք ուզեր հաւատալ անոնց մահուան: Այո, կ'արժէ կրկնութեան գնով ըսել, թէ Դուք վարժ չէք քննադատութեան: Կը մոռնամ պահ մը ինքնաքննադատութիւնը:
Յարգանօք
Յովակիմ
Այո հայոց լեզուի մաքրութեան նախանձախնդիր պարոն Յովակիմ,տակաւին կը սպասեմ ձեր անդրադարձին:
ReplyDeleteԺԱՔ
Հայոց լեզուին ու անոր մաքուր գործածութեան նախանձախնդրութիւնը մեր բոլորին պարտքն է. պէտք է ըլլայ։ Ինչ կը վերաբերի Ձեր արտայայտած կարծիքին, կը կարծեմ որ Թուրքիոյ, աւելի ճիշդ` թուրքերուն հետ գոյութենական հարց մը ունենալը համահայկական նկարագիր չի կրնար ունենալ։ Հակառակ պարագային, Թուրքիոյ մէջ ապրող հայերուն հայկական ինքնութիւնը խնդրոյ առարկայ դարձուցած պիտի ըլլաք։ Հանդիպած եմ թրքահայերու, որոնք ճիշդ թուրքերու պէս կը մտածեն։ Ուրեմն հայ չե՞ն։ Տեսակ մը հայ են, պիտի ըսէի ես։ Ստիպուած են այդպէս մտածելու, այդպէս մեծնալու։ Բայց Ձեր դրած հարցը մանաւանդ այսօրուան Հայաստանի քաղաքացիներուն աննպաստ է։ Մարդիկը սահմանակից են թուրքերուն։ Հաշտութիւն պէտք չէ՞ գոյանայ, եթէ, ըսենք, երեւակայենք, Ցեղասպանութիւնը ընդունի Թուրքիան։ Հապա ինչու՞ այսքան երկար-բարակ կը վիճինք պահանջատիրութեան մասին։ Երբոր ազգովին հաւաքուինք եւ Արեւմտահայաստան հաստատուինք, պիտի ապրինք քիւրտերու, թուրքերու եւ այլ փոքրամասնութեանց հետ կողք-կողքի։ Թէ՞ զիրենք դուրս պիտի հանենք մեր հողերէն։ Ի՞նչ կը մտածէք։ Ի՞նչ են Ձեր ծրագիրները։
ReplyDeleteՅարգանօք
Յովակիմ
Կը շնորհաւորեմ ԱԶԴԱԿ-պլօկի խմբագրական կազմը, որ ցարդ տեղին միջամտութիւններով դուրս կը դնէ անհարկի մասերը զրոյցներուն։ Կը մաղթեմ որ այս ձեւով շարունակէ ան խմբագրական այս գործը։
ReplyDeleteՇնորհակալութիւն։
Յովակիմ
Կը տեսնեմ, որ երբոր հայկական պահանջատիրութիւնը սկսաւ քիչ մը թափանցիկ դառնալ, Թուրքիա երթալու պատմութիւն մը կայ իրօք, - (դեռ առանց խօսելու հող առնել-տալու մասին), ոչ միայն այս պլօկին ճամբաներով, եւ Թուրքիան ալ մեր ետեւի թաղը չէ դժբախտաբար, ուր երթալով երկու քիլօ միս կը գնենք, - ամէն մարդ ծակ մը մտաւ կամ ալ քունի անցաւ։ Այս ձեւով աւելի դիւրին է պահանջատէր ըլլալը։
ReplyDeleteՅովակիմ