Ներիրանական իրադրութիւններու զարգացման առընթեր համաչափ եւ նոյնիսկ աւելի արագ կ'ընթանան միջազգային լրատուադաշտը գրաւած վերլուծական կեդրոններու, ուսումնասիրական գրասենեակներու եւ անշուշտ զանգուածային լրատուամիջոցներու մեկնաբանութիւնները՝ արձանագրուող դիպաշարին մասին։
Հասկնալիօրէն նաեւ՝ կանխատեսումներու շարանը։ Խորքին մէջ դժուար է կռահելը, թէ ի՛նչ աւարտ կ'ունենան դէպքերը։ Հակառակ անոր որ արեւմտեան լրատուամիջոցներուն ներկայացուցիչները կը հաղորդեն, որ ընտրութիւններու թէ առհասարակ դէպքերու մասին լուսաբանում կատարելու համար կ'ենթարկուին խիստ պայմաններու, այսուհանդերձ ամէնէն հռչակաւոր լրատուամիջոցները կը շարունակեն ուղղակի տեղւոյն վրայ իրենց թղթակիցներուն ճամբով լրատուութիւն հաղորդել։ Իրանի վարչակարգը պաշտօնապէս կ'ամբաստանէ Մեծն Բրիտանիան, որ կը փութայ տուն կանչել իր դեսպանը։ Մամուլի լրատուամիջոցներէն «Ազատութիւն» ռատիոկայանն ու «Պի. Պի. Սի.»ն իրանեան իշխանութիւններուն համար թիրախ են՝ երկրին մէջ խռովարարութիւն հրահրած ըլլալու համար։ Լարուածութիւնը բազմակողմանի է փաստօրէն։ Թէ՛ իշխանութիւն-հասարակութիւն մակարդակի վրայ, թէ՛ ներհասարակական եւ թէ՛ պետական-հասարակականէն դէպի արեւմտեան աշխարհ լարուած վիճակներու շղթայ մը բոլորած է դիպաշարը։
Տեղի ունեցածը քաղաքացիական անհնազանդութի՞ւն է, թէ՞ քաղաքացիական իրաւունքներուն տէր կանգնելու դրսեւորումներու երեւոյթ։ Սահմանազատումը այս պարագային դժուար խնդիր է։ Նման գերլարուած իրավիճակներու մէջ ընդհանրապէս բեւեռացուած տեղեկատուութիւնը հարցականներ կը ստեղծէ եւ տեղի կու տայ նախատեսութիւններու ընդհանուր շրջագիծին մէջ հաւանական բեմագրութիւններու ուրուագծման։ Կարգ մը վերլուծաբաններ կը հասնին հոն, ուր պարզ ու մէկին կը յայտարարեն իրանեան նոր յեղափոխութեան մը կայացումը, որուն պիտի հետեւի նոր վարչակարգի ձեւաւորումը։ Ներհասարակական պոռթկումին ներկայ իրավիճակին մէջ անշուշտ չէ բացառուած, որ որոշ արգելքներ ի գործ դրուած ըլլան ոչ միայն լրատու գործակալութիւններուն նկատմամբ, այլ ամբողջ հասարակարգին, այսուհանդերձ պէտք է արձանագրել, որ լրատուամիջոցներու տեղւոյն գրասենեակներու փակում կամ օտարերկրացի լրագրողներու բռնի տարհանումի դէպքեր չեն արձանագրուած մինչ այժմ։ Համաշխարհային տարողութեամբ գործող լրատուամիջոցներն ալ կը շարունակեն լուսաբանել յետընտրական ցնցումները։
Մենք տակաւին առիթ կ'ունենանք լոյսին բերելու ամբողջ շրջանին համար կարեւորութիւն ներկայացնող քաղաքական հիմնական միջավայրի մը զարգացող դէպքերը եւ անոնց հաւանական ազդեցութիւնները շրջանի երկիրներուն վրայ։ Առարկայականութիւնը նման պարագաներու իբրեւ խիստ անհրաժեշտութիւն ինքզինք կրկնակիօրէն զգալի կը դարձնէ։ Թէեւ բաւական դժուար է յատկապէս նման պայմաններու մէջ իբրեւ տեղեկատուական սկզբունք առարկայականութեան գերադասումը եւ համապատասխան աշխատանք տանիլը։ Այս առումով ալ բարացուցական է Իրանի մեր պաշտօնակից «Ալիք»ին կատարածը։ Թէ՛ անոր գլխաւոր խմբագիրին հեռախօսային հաղորդումները եւ թէ «Ալիք»ի խմբագրակազմին հրապարակած առօրեայ արագ լրահոսը այս բոլորին մասին պէտք է նկատուին սկզբնաղբիւր թէ՛ հայրենի եւ թէ՛ սփիւռքահայ մամուլի գործիչներուն, դիպաշարին հետեւելու իրենց հեւքին մէջ։ Նման պարագաներուն արագակշռոյթ, բայց միաժամանակ զսպուածութեամբ յատկանշուող առարկայական լրատուութիւն թողարկելը իւրայատուկ է դաշնակցական մամուլին՝ ճգնաժամային ժամանակահատուածներ լուսաբանելու հմտութիւն եւ որակ դրսեւորելու տեսակէտէն։
Նման որակ, բովանդակութիւն եւ կշռոյթ առաւել եւս իբրեւ անհրաժեշտութիւն կը զգացուին, երբ ծայրայեղացուած է տեղեկատուական դաշտը։ Երբ փոխադարձ ամբաստանութիւններ, զգայացունց ըլլալու մրցավազքեր կը մշուշապատեն բուն իրականութիւնները՝ գերքաղաքականացուած պարունակներու մէջ տեղադրելով այս կամ այն լրատուութեան մեկնաբանութիւնը։ Առաջին անգամը չէ, որ հայկական լրատուադաշտը իր հայրենի թէ սփիւռքեան բաժանմունքներով կ'ազդուի գերքաղաքականացուած մեկնաբանական լրատուութիւններու արշաւէն։
Ներիրանեան իրավիճակը կրնայ որոշ ժամանակի համար իր թէժ պայմաններով շարունակուիլ։ Համեմատական հանդարտեցումը նոյնիսկ պիտի շարունակէ յետընտրական ցնցումային կացութեան մը մէջ պահել երկիրն ու հասարակարգը հետագայ որոշ ժամանակի վրայ։ Անհրաժեշտ է ուրեմն առարկայականութեան գերադասումը։ Հայութեան պարագային՝ բախումնային իրավիճակներու մէջ չներքաշուելու բանականութեան շարունակութիւնը. ազգային եւ քաղաքացիական սկզբունքներու եւ շահերու համատեղման հրամայականով ամբողջ ճգնաժամին ընթացքին «Ալիք»ի բանաձեւումով՝ «յուսադրուած մնալու՝ կայուն, ներքաղաքական ցնցումներէ զերծ հասարակարգի յառաջընթացով»:
Hos g khosvi haygagan mamouli djampov hayoutyoune pakhoumnayin iravidjagnerou mech chnerkashelou panaganoutyan sharounagoutyan masin.
ReplyDeleteOuremn inch eyin ARARADi khmpakirin` baron AHARON SHEKHERDEMIANin goghme krvadz ayt khmpakragannern ou hotvadznere voronk oughagi gam anoughagi tsekhartsagoumnerou tirakh g tartsneyin Hay Heghapokhagan Tashnagtsoutyoune?
Yerevi Araradi khmpakire nouynkan kidagits che ir kradzneroun sdeghdzelik nerkin pakhoumnayin iravidjagin vdankin...
- Սանահին -