«Աւելի լաւ յարաբերութիւններ Թուրքիոյ հետ՝ կրնան օգնել Հայաստանին», Նիքլըս Քլէյթըն, «Տը Ուաշինկթըն Թայմզ»,13-08-09։ Ամփոփ է լուր-յօդուածը, որուն մէկ բաժինն ալ մէջբերումն է Մոսկուայի «Քառնըկի» կեդրոնի փորձագէտ Մաշա Լիփմանի վերլուծումներուն։ Մեկնաբանական լրատուութիւնը ամբողջութեամբ կարելի է կարդալ «Ազդակ»ի կայքէջի անգլերէն բաժինի միջազգային մամուլ բաժինին մէջ։«Տը Ուաշինկթըն Թայմզ»ի հրապարակած այս յօդուածին հիմնական պատգամը ընդգծելն է ռուսական ենթակայութենէն Հայաստանի դուրս գալու հնարաւորութիւնը։ Պարզ է տրամաբանութիւնը. Հայաստան պէտք է բարելաւէ իր յարաբերութիւնները Թուրքիոյ հետ. եւ երբ բացուի հայ-թրքական սահմանը, Հայաստան հնարաւորութիւն կ'ունենայ դէպի Սեւ ծովու եւ դէպի Միջերկրականի նաւահանգիստներուն հետ առեւտրական կապեր կազմակերպելու մատչելիութիւն ապահովել։ Տակաւին, Թուրքիոյ հետ իր սահմանի բացման պարագային, Հայաստան ՕԹԱՆ-ի եւ Եւրոպական Միութեան հետ համարկումի ճամբով ուժանիւթի առեւտուրի համար շատ կարեւոր կեդրոնի կրնայ վերածուիլ։
Քանի մը պարբերութեամբ ամերիկեան թերթի էջերուն կ'ուրուագծուի բոլորովին նոր Հայաստան մը, որ դէպի Սեւ ծով եւ դէպի Միջերկրական առեւտրական եռուզեռի կը ձեռնարկէ եւ կը դառնայ ուժանիւթի առեւտուրի տարանցիկ կարեւոր կեդրոն։ Շրջանային նման տարողութեամբ ուժի վերածուելու համար կը բաւէ, որ Հայաստան բարելաւէ իր յարաբերութիւնները Թուրքիոյ հետ եւ Թուրքիան բարելաւման քայլերուն դիմաց բանայ Հայաստանի հետ իր փակած սահմանը։
Ի՞նչ է գինը կտրուկ բարգաւաճում ապահովելու հրաւէր ստացող Հայաստանին այս բոլորը իրականացնելու համար։ Թէեւ ուղղակի չէ բանաձեւուած այս գինը, բայց պարզ է պատգամը. «Տը Ուաշինկթըն Թայմզ»ը իր ընթերցողներուն յիշեցուցած է, որ Հայ-թուրք յարաբերութիւնները խոչընդոտող հարցը Հայոց ցեղասպանութիւնն է։ Աւելի ճիշդը՝ հիմնական խոչընդոտներէն է։ Բայց երբ, այլ խոչընդոտ չի նշուիր, հարցը բնականաբար կը կեդրոնանայ միայն նշուածին վրայ։
Աւելի պարզացնենք զարգացուած տրամաբանութիւնը։ «Տը Ուաշինկթըն Թայմզ»ն ու «Քառնըկի» հիմնարկը կ'արտայայտեն Միացեալ Նահանգներու արտաքին քաղաքականութիւնը. այս պարագային, այդ քաղաքականութեան հայ-թուրք յարաբերութիւններուն վերաբերող բաժինը։ Առաջադրուածը՝ շրջանին մէջ ռուսական գործօնի ազդեցութեան նուազեցումն է։ Միջոցը՝ հայ-թուրք սահմանի բացումը։ Ծրագիրը իրականացնելու գործիքները՝ Թուրքիան եւ Հայաստանը։ Գրաւիչ առաջարկները՝ առեւտուրը, ուժանիւթը, տնտեսական բարգաւաճումը։ Այս բոլորի իրականացման համար առաջարկուած դեղատոմսը՝ հայ-թուրք յարաբերութիւններու բարելաւումը։ Դեղատոմսը ուղղուած է Հայաստանին, խորագիրի ճշդումով իսկ՝ «Աւելի լաւ յարաբերութիւններ Թուրքիոյ հետ կրնան օգնել Հայաստանին»։
Փորձենք ամփոփել խորագիրին հետ կապուած դիտարկում մը։ Հայաստանեան կարգ մը լրատուամիջոցներ նախընտրած են բնագրային խորագիրը փոխել եւ յօդուածը վերնագրել «Հայաստանը կրնայ համարկուիլ ՕԹԱՆ-ի եւ Եւրոպական Միութեան հետ»։ Պատճառը յստակ չէ բնագրային թարգմանութեան այս խախտումին։ Կրնայ ենթադրուիլ, որ թարգմանութիւնը կատարուած է «Տը Ուաշինկթըն Թայմզ»ի այս յօդուածը թարգմանած այլ կայքէջէ, որ ուզած է ընդգծել ռուսական ազդեցութենէ դուրս գալու եւ ՕԹԱՆ-ի անդամակցութեան գործընթացներուն ներգրաւուելու շտապողականութեամբ յատկանշուած Հայաստանի այլ դրացի երկրի մը առած քայլերուն հետեւանքները…։
Վերադառնանք պահանջուած գինին։ Խորագիրը քաղաքական միակողմանիութեամբ ակներեւ է։ Թէեւ Թուրքիան փակած է սահմանը, այսուհանդերձ, յարաբերութիւններու բարելաւումը կը պահանջուի Հայաստանէ՛ն։ Ի՞նչ գնով. թերթին ճշդած հիմնական խոչընդոտի վերացման գնով։ Դարձեալ պարզեցնենք լռելեայն առաջարկուածը։ Հրաժարեցէ՛ք Ցեղասպանութեան ճանաչման պահանջէն՝ կ'ունենաք Սեւ ծով, Միջերկրական ծով։ Կ'ունենաք՝ առեւտուր, կը դառնաք ուժանիւթի տարանցիկ կեդրոն։
«Տը Ուաշինկթըն Թայմզ»ով արտայայտուող քաղաքականութիւնը յայտնապէս բաժնող Մինսքի խմբակի ամերիկացի համանախագահ Մեթիու Պրայզան շաբաթներ առաջ կը յայտարարէր, որ հայ-թուրք յարաբերութիւնները սառեցուած վիճակ կը պարզեն։ «Տը Ուաշինկթըն Թայմզ»ը կրնայ նախանշան մը ըլլալ, որ այդ յարաբերութիւնները վերաջերմացնելու ենթահողի նախապատրաստութիւններ տեսնուին աշխարհաքաղաքական կեդրոններու մէջ։ Մանաւանդ որ սեպտեմբեր-հոկտեմբերը, ինչպէս հայրենի հրապարակագրութիւնը կը սիրէ գործածել՝ սարերուն ետին չեն։
«Ա.»
Լիբանանի հայերի թերթը ըմբռնել է The Washington Times-ի հայ-թուրքական սահմանի մասին հրապարակման իմաստը
ReplyDelete15:27 / 17.08.2009 (news.am)
Լիբանանում հրապարակվող հայկական «Ազդակ» թերթը սեփական վերլուծությամբ է հանդես եկել The Washington Times-ում օրերս հրապարակված հոդվածի կապակցությամբ: Ըստ այդմ՝ ամերիկյան պարբերականի հոդվածի իմաստը կայանում է նրանում, որ Թուրքիայի հետ հարաբերությունները բարելավելուց Հայաստանը միայն կշահի, քանի որ Թուրքիան կբացի հարեւանի հետ իր սահմանները, եւ դեպքերի նման զարգացման պարագայում Հայաստանին հնարավորություն կընձեռնվի անկախանալ Ռուսաստանից, որի օգնությամբ էլ հիմա ապրում է Հայաստանը: Հայաստանը կստանա առավելություններ, որոնց արժեքը դժվար է գերագնահատել. Բոլոր կողմերից շրջափակված երկիրը միջերկրածովյան նավահանգիստներով եւ Սեւ ծովով առեւտրային գործունեություն ծավալելու մեծ հնարավորություններ կստանա, եւ առավել քիչ կախվածության մեջ կլինի ռուսական տարանցումից: Բացի այդ, հայ-թուրքական սահմանի բացման դեպքում Հայաստանի առջեւ մեծ հեռնակրաներ կբացվեն ՆԱՏՕ-ին եւ ԵՄ-ին ինտեգրվելու: Հայաստանը կարող է դառնալ էներգակիրների տարանցման մեծ երկիր, ինչպես իր հարեւան Վրաստանը: Թերթը ներկայացնում է նաեւ Կարնեգիի մոսկովյան կենտրոնի վերլուծաբան Մաշա Լիպմանի խոսքերը, որը չի բացառել դեպքերի նման զարգացումը: Ճիշտ է, վերջինս կարծում է, որ այդ գործընացը բավական երկար է տեւելու:
«Ազդակն» իր հերթին ուշադրություն է հրավիրում այն գնի վրա, որ ստիպված է լինելու վճարել Հայաստանը բոլոր այդ առավելությունների դիմաց: Թերթը հատուկ ուշադրություն է դարձնում հոդվածի կենտրոնական մտքի վրա, ըստ որի՝ հոդվածի հեղինակն ակնարկում է Ցեղասպանության ուրացման՝ որպես հայ-թուրքական հարաբերությունների լավացման միջոց: Ավելին, ըստ հոդվածագրի՝ հայոց ցեղասպանությունը հարաբերությունների բարելավման միակ խոչընդոտն է: «Ազդակն» ավելացնում է. «Ավելի բացենք փակագծերը: Ամերիկյան թերթի եւ վերլուծաբան Մաշա Լիպմանի դատողություններում երկակի կերպով նշմարվում է ԱՄՆ արտաքին քաղաքականությունը, տվյալ դեպքում հայ-թուրքական մերձեցման վերաբերյալ: Օրակարգում է Ռուսաստանի ազդեցությունը տարածաշրջանում զրոյի հավասարեցնելը, իսկ դրա միջոցը՝ հայ-թուրքական հարաբերություններ են, գործիքները՝ Հայաստանն ու Թուրքիան, գայթակղությունը՝ առեւտուր, տնտեսական բարգավաճում եւ այլն: Այդ ամենը կյանքի կոչելու նախապայմանը հայ-թուրքական մերձեցումն է, բայց վերդառնանաք այն գնին, որ պետք է վճարել: Քաղաքական միակողմանիությունն այստեղ ակնհայտ է անզեն աչքով անգամ՝ հրաժարվեք ցեղասպանությունից եւ կունենաք Սեւ եւ Միջերկրական ծով: Կունենաք առեւտուր, կդառնաք էներգակիրների տարանցիկ երկիր: Մի խոսքով, Washington Times-ում հրապարակված հոդվածը մատնացուցյ է անում, որ հայ-թուքրական տաքացման ենթատեքստը խաղաքարտն է, որ խաղարկվում է գերտերությունների կողմից»:
sough kin e bahantchevadse.Hayasdane sagayn bedk tche patsartsag merje neman arevdouri masnagtsil.Aysorvan Hayasdane zoratseneln ou parkavadjetsenele aratchnahert nebadag bedk e ella.
ReplyDeleteNigol