խմբագրական - ՉՈՐՐՈՐԴ ՆԱԽԱՊԱՅՄԱՆԸ

Միջազգային, թրքական եւ հայկական լրատուադաշտերը գերհեղեղուած են թրքական նորագոյն արշաւով, որ կ՛առաջադրէ Հայաստան-Թուրքիա արձանագրութիւններուն ներկայ կարգավիճակը փակուղային ներկայացնել եւ որուն պատասխանատուն կը գտնէ հայկական կողմը։ տեղ-տեղ աւելի մասնակիցանելով հարցը Սփիւռքահայութեան եւ յատկապէս Դաշնակցութեան պահանջներուն ազդեցութեան ներքոյ պաշտօնական Երեւանին վրայ ինկող պատասխանատուութիւնը։

Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարութեան պաշտօնական յայտարարութիւնն ու վարչապետ Էրտողանի բարձրաձայնումները կը խօսին արձանագրութիւններուն վտանգուած ըլլալուն մասին եւ կ՛ընդգծեն, որ Սահմանադրական դատարանի եզրանագումը կը բովանդակէ արձանագրութիւններուն ոգիին եւ տառին հակասող հիմնադրոյթներ։

Աւելի՛ն. Թուրքիան կը փորձէ խաղի նոր կանոններ ձեւակերպել եւ կտրուկ դուրս գալ իր ներկայ կարգավիճակէն հայկական կողմը ամբաստանելով նախապայմանային մօտեցումներով։ Անգարան կը յայտարարէ, որ Երեւանը, Սահմանադրական դատարանի վճիռովՀայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններուն համար նախապայմաններ կը դնէ։

Դիւանագիտական տարբերակի պատերազմի մասին կը խօսինք արդէն։ Նախապայմանային քաղաքականութիւն կիրարկող Թուրքիան ի՛նք կ՛ամբաստանէ հայկական կողմը նախապայմաններ արծարծելու յանցանքով։ Վարքագիծը պարզ է։ Ձգձգել գործընթացը, առկախել վաւերացումը, արգելակել յարաբերութիւնները, միաժամանակ իր կողմէ իրականացուող քայլերուն պատասխանատուութիւնը բարդելով դիմացի կողմին ուսերուն։ Ձգձգել մինչեւ….։Մինչեւ ղարաբաղեան բանակցութիւններու մէջ ակնկալուած բեկումնային պահի ստեղծում։ Մինչեւ իրականացում թրքական առաջին նախապայմանին։ Պարզ է, որ այս ձգձգումի քաղաքականութիւնը աւելի կապուած է արցախեան թղթածրարին, քան Միացեալ նահանգներու նախագահի ապրիլեան ելոյթին։

Սէուտական Արաբիա գտնուող Թուրքիոյ վարչապետը յայտարարած է, որ եթէ հայկական կողմը չփոխէ Սահմանադրական դատարանի որոշումը, ապա Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւնները կը սառեցուին։ Քաղաքական սպառնալիքի այս ձեւը, որուն կը դիմէ Թուրքիոյ վարչապետը նորութիւն չէ. թրքական վարքագիծի համար օրինաչափ երեւոյթ է։ Հարցը այս պարագային ոճէն առաջ այլ տեղ կը կայանայ։

Թուրքիոյ վարչապետը վստահաբար իրազեկ է Սահմանադրական դատարանի որոշումին եւ համապատասխան հիմնաւորումներուն եւ անոր կապուած բոլոր մանրամասնութիւններուն։ Այնտեղ յստակ կերպով ամրագրուած է, որ որոշումը վերջնական է, փոփոխելի չէ, բողոքարկելի չէ։ Ի հարկէ այս բացատրութիւնը ներպետական կարգով է։ Այնուամենայնիւ կը յստակացնէ, որ վճիռը անհպելի է։

Հիմա ուրեմն, ի՞նչ կը հետապնդէ վարչապետ Էրտողան։ Հայաստանի ներպետական կարգերու փոփոխութի՞ւն։ Սահմանադրական դատարանի լիազօրութիւններու սահմանափակո՞ւմ։ Անշուշտ հետապնդուածը մէկ յստակ ուղղութեան կը հետեւի։ Պաշտօնական Անգարայի հետեւողական նախապայմանային յայտարարութիւնները ինքնակաշկանդած են թրքական կողմը այս հարթութեան վրայ որեւէ տեղաշարժ արձանագրելու, մինչեւ բաւարարութիւն չստացուի ղարաբաղեան բանակցութիւններուն մէջ։ Աշխարհաքաղաքական կեդրոնները մէկը միւսին ետեւէն յայտարարեցին, որ Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններն ու Հայաստան-Ազրպէյճան բանակցութիւնները փոխշաղկապուած գործընթացներ չեն։ Քաղաքական ներկայ պահի դրութեամբ չուրուագծուիր նաեւ ղարաբաղեան թղթծարարին մէջ բեկումնային պահը։

Պէտք է արգելակել ուրեմն գործընթացը, մտցնել զայն փակուղի եւ այս բոլորին համար ամբաստանել հայկական կողմը պահանջելով ամէն բանէ առաջ Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրական դատարանի որոշումին բեկանումը։ Հայկական զօրքերու Ղարաբաղէն դուրս բերման, Ցեղասպանութեան ճանաչումէ հրաժարումի եւ Թուրքիոյ տարածքային ամբողջականութեան յատուկ կարգով ճանաչումի նախապայմաններուն վրայ ահաւասիկ կ՛աւելնայ չորրորդ մը՝ Սահմանադրական դատարանի որոշումի բեկանումը։ Մենք արդէն կը խօսինք թրքական չորրորդ նախապայմանին մասին։