Հայաստան-Թուրքիա բանակցութիւնների շուրջ ՀՀ իշխանութիւնների հետ տարաձայ նութեան պատճառով քաղաքական կոալիցիայից Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան դուրս գալը մղել է ՀՀ արտաքին գործերի նախարար պրն Էդուարդ Նալբանդեանին հրապարակային եւ խորհրդարանական լուսաբանութիւններ տալու: Ապրիլի 27-ին պրն Նալբանդեանը հարցազրոյց է տուել «Արմենպրես» լրատուական գործակալութեանը` հիմնականում անդրադառնալով Հայաստան-Թուրքիա բանակցութիւններին:
Չնայած` այդ հարցազրոյցում արտգործնախարարի ասած կամ չասած մտքերից ու պատասխաններից շատերը նոր հարցականների տեղիք են տալիս, բայց կայ առնուազն մէկ կէտ, որի առնչութեամբ չի կարելի պրն Նալբանդեանին հրապարակաւ չսրբագրել:
Իր պատասխաններից մէկում պրն Նալբանդեանը ասում է, «Գիտէք, ես յոյսով եմ, որ երբ մենք բարելաւենք, կարգաւորենք մեր յարաբերութիւնները, ապա ոչ միայն մեր երկրի` Հայաստանի ղեկավարները կը գան Ծիծեռնակաբերդ` ծաղիկներ դնելու, այլեւ Հայաստանի ղեկավարներին կը միանան Թուրքիայի ղեկավարները: Ինչու՞ մենք չենք կարող անել այն, ինչ որ արեցին Շառլ դը Գոլը եւ Ադենաուերը: Ես վստահ եմ, որ կը գայ այդպիսի օր, եւ այդ քայլը կ'անեն նաեւ Հայաստանի եւ Թուրքիայի ղեկավարները»:
Ժողովրդի լեզուով ասած` «էդ բանը չպիտի ասէիք» պարոն Նալբանդեան: Շառլ դը Գոլն ու Ադենաուերը դարերով իրար դէմ պատերազմած պետութիւնների ղեկավարներ էին, ովքեր 1963-ին ստորագրեցին բարեկամութեան պայմանագիր` նախանշելով նաեւ միացեալ Եւրոպայի մեկնարկը: Ձեր խօսքում, երբ ուզում էք նրանց օրինակով տեսնել Հայաստանի ու Թուրքիայի ղեկավարներին, հայերիս այդ ղեկավարներից ո՞ր մէկի կերպարով էիք պատկերացնում: Տայիք միայն Ադենաուերի անունը` հասկանալի ու ողջունելի կը լինէր:
Վերջապէս, Կոնրադ Ադենաէուրը Գերմանիայի այն կանցլերն էր, որ 1951թ. սեպտեմբերին Բունդեսթագում ունեցած իր ելոյթում ընդունեց Գերմանիայի պարտաւորութիւնը` հատուցում կատարելու Իսրայէլին` որպէս հրեայ ժողովրդի ներկայացուցիչ պետութեանը, նացիստական Գերմանիայի կողմից գործադրուած հրեայ ժողովրդի Հոլոքոստի համար: Այս դէպքում Ձեր համեմատութիւնը իսկապէս ողջունելի կը լինէր: Հնարաւոր է, որ ցանկացել էք ասել` «Ադենաուեր եւ Վիլի Բրանդտ». դա եւս ողջունելի կը լինէր:
Վերջապէս, Վիլի Բրանդտն էր, որ 1970թ. դեկտեմբերի 7-ին Վարշաւայում ծնկի եկաւ 1943թ. Վարշաւայի Գետտոյի ապստամբութեան հրեայ զոհերի յուշարձանի առաջ` որպէս զղջման եւ ներողութիւն խնդրելու արտայայտութիւն:
Այո՛, պրն Նալբանդեան, մենք` հայերս, Շառլ դը Գոլ ունենալու խնդիր չունենք:
Մենք Թուրքիայի կողմից հայոց դէմ գործադրուած Ցեղասպանութեան ժառանգներն ենք, եւ պատրաստ ենք այդ Ցեղասպանութիւնը գործած Թուրքիայի իրաւաժառանգորդ ներկայիս Թուրքիայի հետ յարաբերութիւններ հաստատել առա՛նց նախապայմանների: Բայց Ձեր պատկերացումը, թէ պէտք է անենք այն, ինչ արեց Շառլ դը Գոլը, ոչ միայն անհասկանալի է, այլեւ, անկեղծ ասած, նոյնիսկ մտահոգիչ:
Եթէ մեր արտգործնախարարը չի պատկերացնում ցեղասպան պետութեան ժառանգորդի եւ ցեղասպանութեան թիրախ դարձած ժողովրդի ժառանգորդի պարտաւորութիւնների ու անելիքի տարբերութիւնները, նա կարո՞ղ է մեր պետութեան շահերը ներկայացնել ու պաշտպանել միջազգային ատեաններում եւ այլ պետութիւնների, յատկապէս Թուրքիայի հետ բանակցելիս:
Պրն Նալբանդեան, չարժէ ինչ-ինչ հաշուարկներով, ուրիշներին հաճոյանալու համար, մենք` որպէս պետութիւն, մեզ վրայ վերցնենք Ֆրանսիային նմանուելու կամ որպէս քաղաքական գործչի` դը Գոլին կապկելու որեւէ պարտաւորութիւն: Դա, մեր անհատական կամ հաւաքական թերարժէքութեան բարդոյթից բացի, ուրիշ ոչնչի մասին չի վկայի: Ընդհակառակը, դա միայն կը հարուածի մեր պետութեան շահերին:
Ընդամէնը, պրն Նալբանդեան, մեզ պէտք են թուրք Ադենաուեր եւ էլի թուրք Վիլի Բրանդտ, որպէսզի Թուրքիան զղջում յայտնի եւ հայութիւնից ներողութիւն խնդրի` Հայոց ցեղասպանութեան համար, ամբողջական հատուցում կատարի միջազգային իրաւունքում հայ ժողովրդի ներկայացուցիչ Հայաստանի Հանրապետութեանը եւ միայն այդ ժամանակ ստանայ բարոյական իրաւունք` իր ղեկավարների միջոցով ծնկաչոք յարգելու մեր նահատակների յիշատակը Ծիծեռնակաբերդում:
Առանց ներողութեան, առանց զղջման, առանց պատասխանատուութեան ստանձնման եւ առանց հատուցման` Թուրքիայի կողմից որեւէ բարձրաստիճան պաշտօնեայի յայտնուելը Ծիծեռնակաբերդում պարզապէս կը պղծի մեր նահատակների յիշատակը: Նորից չսխալուէք, պրն Նալբանդեան:
ԴԱՒԻԹ ՏԷՐ-ԴԱՒԹԵԱՆ
«Երկիր»
5 մայիսի 2009
ես Դաւիթի յօդուածին մասին չէ որ պիտի խօսիմ։ ես համաձայն չեմ որպ մինչեւ յայտարարութիւնը չգիտնանք ինչ է բանավէճեր կազմակերպենք կամ գրենք այս բոլորին մասին։ Թող ելլէ յայտարարութիւնը գիտնանք ինչը անընդունելի է.յետոյ.ուրիշ տեղ մըն ալ հարցականին տակ առած էի զիջումի խնդիրը։ Շատ աղմուկ պէտք չէ ելլէ այս հարպցերուն մասին մինչեւ որ գիտցուի թէ ինչ կայ այս նշանաւոր յայտարարութեան մէջ։
ReplyDeleteԱշոտ
Աշոտ ջան
ReplyDeleteըսածդ կապ չունի.մոռցիր որ յայտարարութիւն կայ կամ չկայ.նալպանտեանին օրինակները տեղին չեն պարզապէս։Ճիշդ է Դաւիթը Տէր-Դաւիթեանը։
Օհան
Բարձր տրամադրութեամբ կարդացի ամբողջ յօդուածը, մինչեւ որ հասնիմ վերջին երկտողին: Ի՞նչ կը նշանակէ ասիկա:
ReplyDeleteՀատուցում տալէն առաջ եթէ թուրք ղեկավար մը այցելել ուզէ Ծիծեռնակաբերթ, արգիլե՞լ պէտք է: Իսկ հաւանական այդպէս այցելութիւն մը ինքնին «ներողութիւն», «զղջում», ևայլն չըլլա՞ր:
Որոշ չափով համաձայն եմ Աշոտին հետ, քիչ մը սպասել պէտք է պարունակութիւնը գիտնալու համար, բայց խօսիլն ալ սխալ չէ մինչ այդ:
Ըստ երեւոյթին պարունակութիւն մը չիկայ տակաւին, թէ ոչ յայտարարած կ'ըլլար:
Վահագն
Խնդիրներէն մէկն ալ այն է որ, հայկական կողմէն որեւէ մէկ բան չենք լսած. քար լռութիւն կը տիրէ պարունակութեան մասին, ինչպէս ընդհանրապէս Հայաստան-Թուրքիա մերձեցման քաղաքականութեան շուրջ. «յարաբերութիւններու բարելաւում» պիտի չի գրեմ, որովհետեւ յարաբերութիւն չի կայ որ բարելաւուի... Արդէն տաս օր ու աւելի է որ այս հարցը ծագած է ու միակ թերթը որ պայմաններու մասին բան մը գրեց, թրքական «Սապահ»ն է, http://www.sabahenglish.com/politics/7411.html
ReplyDeleteՄինչ այդ, այսպիսի հրատապ ու խնդրայարոյց հարցի մը շուրջ նուազագոյնը պաշտօնական Երեւանէն յայտարարութիւն մը, բացատրութիւն մը կը սպասուի. ինչքան ուշանայ, այնքան աւելի թափ պիտի տայ գուշակումներու, կռահումներու ու ենթադրութիւններու...
Տիքի
ampoghtchovin hamatsayn Dikiyi esadsneroun
ReplyDeleteHoury
yete asang artunkner bidi ounenan yes leriv hamatsayn em hayasdani bedoutian getsvatskneroun yev panagtsoutyunneroun
ReplyDeleteMovses
Քլինթոն. «ԱՄՆ-ի եւ Հայաստանի հարաբերությունները տեւական են եւ ամուր»
Արման Հովհաննիսյան
Միացյալ Նահանգների պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնը երեքշաբթի օրը Վաշինգտոնում առանձին հանդիպումներ է ունեցել Հայաստանի արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանի եւ Ադրբեջանի արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովի հետ:
«Ասոշիեյթեդ փրես» գործակալության փոխանցմամբ, հանդիպումների հիմնական նպատակն էր խրախուսել երկու երկրներին` լուծման հասնելու Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացում:
«Ֆրանսպրես» գործակալությունը, իր հերթին, հաղորդում է, որ հանդիպումների ժամանակ բանակցություններ են ընթացել նաեւ էներգետիկ անվտանգության հարցերի շուրջ:
«Միացյալ Նահանգների եւ Հայաստանի միջեւ հարաբերությունները տեւական են եւ ամուր: Օբամայի վարչակազմը նվիրված է դրանց ընդլայնմանը, խորացմանը, աշխատելով Հայաստանի հետ` օժանդակելու նրա շարունակական զարգացմանը եւ իղձերին», - ասել է Հիլարի Քլինթոնը` ողջունելով Էդվարդ Նալբանդյանին:
Հայաստանի արտգործնախարարը, իր հերթին, հայտարարել է. - «Մենք վճռական ենք Միացյալ Նահանգների հետ մեր բարեկամական գործընկերության ամրապնդման, խորացման, ընդլայնման հարցում: Դա Վաշինգտոն իմ այցի գլխավոր ուղերձն է: Եվ ես կցանկանայի օգտագործել այս հնարավորությունը` մեր երախտագիտությունը հայտնելու Միացյալ Նահանգների վարչակազմին, Տիկին Պետքարտուղարին եւ Պետդեպարտամենտին` Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին եւ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորմանը աջակցելու բոլոր ջանքերի համար»:
Հայաստանի արտգործնախարարության մամուլի եւ տեղեկատվության վարչության փոխանցմամբ` Միացյալ Նահանգների պետքարտուղարը պատմական է որակել ապրիլի 22-ին Հայաստանի եւ Թուրքիայի արտաքին քաղաքական գերատեսչությունների հայտարարությունը: Նա վերահաստատել է ԱՄՆ-ի դիրքորոշումը` շարունակել ամենայն աջակցության ցուցաբերումը հայ - թուրքական հարաբերությունների լիակատար կարգավորմանը:
Ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացի վերջին զարգացումների լույսի ներքո անդրադարձ է կատարվել Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահների առաջիկա հանդիպմանը: Հիլարի Քլինթոնը, ըստ Հայաստանի արտգործնախարարության հաղորդագրության, ընդգծել է Ղարաբաղյան հիմնախնդրի խաղաղ կարգավորման անհրաժեշտությունը եւ նշել, որ ԱՄՆ-ը` որպես ԵԱՀԿ-ի Մինսկի խմբի համանախագահ, «շարունակելու է ամբողջական աջակցությունը հակամարտության կողմերի միջեւ համաձայնությունների ձեռք բերմանը եւ հիմնախնդրի հանգուցալուծմանը, ինչը, նրա բնորոշմամբ, նոր հնարավորություններ կստեղծի Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի զարգացման, կայունության եւ անվտանգության ամրապնդման համար»:
Էդվարդ Նալբանդյանը ԱՄՆ-ի պետքարտուղարին հրավիրել է այցելել Հայաստան:
Էլմար Մամեդյարովի հետ հանդիպման ժամանակ Հիլարի Քլինթոնը, մասնավորապես, ասել է. - «Ադրբեջանը անչափ ռազմավարական դիրք է զբաղեցնում` դիրք, որը կարեւոր է ոչ միայն այդ երկրի համար, այլեւ տարածաշրջանային եւ գլոբալ առումով: Հետեւաբար, նա պետք է գնալով ավելի մեծ պատասխանատվություն եւ առաջնորդություն ստանձնի կարեւոր հարցերում»:
Van Krikoriane esser e vor shoudov Washingtobe gimana vor ays hamatsaynoutyune arants nakhabaymani e? te votch.Washingtone lour tchouni? ays hamatsaynouttenen intchbes? yeghads e.Van krikorianin esadse anhasgenal i e.yete mege gerna patsadrel shenorhagal gellam.
ReplyDeleteMaral
«Ասպարէզ» օրաթերթի այսօրուան թիւէն http://www.asbarez.info/arm/2009/05/06/57995
ReplyDeleteՄերժուողը անգլիատառ հայակական թերթի մը՝ «Արմինեըն Ուիքլի»ի իմ պաշտօնակից խմբագիրն է՝ Խաչիկ Մուրատեանը:
Նալբանդեանի Ուաշինկթըն այցելութեան ընթացքին, Խաչիկը դիմած էր համապատասխան անձերու՝ նախարարին հետ հարցազրոյց մը ունենալու խնդրանքով:
Դիմումը մերժուած էր:
Այս մերժումը կ'անհանգստացնէ մեզ, շատ կ'անհանգստացնէ յատկապէս այս օրերուն, երբ մենք՝ հայկական մամուլի աշխատողներս, այնքան քիչ տեղեկութիւն կը ստանանք երեւանեան պաշտօնական աղբիւրներէն, որ ստիպուած կը փորձենք թրքական եւ ատրպեճանական աղբիւրները վերծանելով՝ հասկնալ այս «Ճանապարհի քարտէսը», ու մեր հասկցածը փոխանցել մեր ընթերցողներուն:
Մերժելով հարցազրոյցներ տալ հայ մամուլի ներկայացուցիչներուն՝ Նալբանդեան ոսկէ առիթ մը կորսնցուց այս խիստ կենսական հարցը լուսաբանելու, յստակացնելու, թէ՝ այս «Ճանապարհներու քարտէս»ը իսկապէս ի՛նչ նշանակութիւն ունի, եւ թէ ի՛նչ ճակատագրական հետեւանքներ կրնայ ունենալ Հայաստանի ապագային համար: Ասիկա նաեւ առիթ մըն էր, զոր նախարարը կրնար օգտագործել՝ ապատեղեկութիւններու եւ չարաշահութեանց առաջքը առնելու համար:
Այսօր, աւելի՛ քան երբեք, անհրաժեշտ է, որ Հայաստանի իշխանութիւնները անկեղծ ու թափանցիկ ըլլան հայ ժողովուրդին նկատմամբ:
Արդարեւ, Ապրիլ 22ի միացեալ յայտարարութենէն ետք, Նալբանդեանի հայկական մամուլին հետ այսօրինակ վերաբերմունքը կասկածի քօղը աւելի եւս կը խտացնէ ընդհանրապէս այս բանակցութեանց գործընթացին շուրջ, եւ խնդրական կը դարձնէ Հայաստանի իշխանութեանց որդեգրած ռազմավարութիւնը:
Խ. Մուրատեան վստահաբար բազմաթիւ հարցեր ունէր տալու նախարարին:
Ան, անշուշտ, առաջին հերթին պիտի հարցնէր եթէ Հայկական Ցեղասպանութիւնը «ուսումնասիրող» պատմաբաններու յանձնաժողով մը ստեղծելու համաձայնութիւն տուած է հայոց պետութիւնը, ան պիտի հարցնէր եթէ Հայաստանը համամտութիւն յայտնած է ճանչնալու Կարսի պայմանագիրը եւ եթէ տուած է Ղարաբաղի հակամարտութեան լուծումի մը գծով իր դրական պատասխանը:
Այս ծանրակշիռ հարցերուն կողքին, Մուրատեան կրնար նաեւ հարց տալ նախարարին, եթէ Հայկական Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման հետապնդումը կը մնայ Հայաստանի արտաքին քաղաքականութեան առանցքային խնդիրներէն մէկը: Եթէ այո՛, ապա ինչպէ՞ս բացատրել այն, որ Հայաստանի նախագահը «Ուոլ Սթրիթ Ճուռնըլ»ին տուած հարցազրոյցին մէջ յայտնած է, թէ ինք նախագահ Պարաք Օպամային առջեւ Ցեղասպանութիւնը ճանչնալու հարց չէ բարձրացուցած:
Կամ՝ մէկ այլ հարց: Ի՞նչ դեր կը նախատեսէք Սփիւռքին՝ այս «Ճանապարհային քարտէս»ի գործընթացին մէջ:
Հարցերը կրնան շարունակուիլ. Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարի փոփոխութիւնը ինչպէ՞ս կրնայ ազդել բանակցութեանց գործընթացին:
Հարց մը եւս. Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարը ինչպէ՞ս կը դիմագրաւէ Լեռնային Ղարաբաղէն հնչած բողոքներն ու անհանգստութեան նշանները՝ Ղարաբաղի հարցի կարգաւորման գործընթացին վերաբերեալ: Արդեօ՞ք անոնց մտահոգութիւնները նկատի առնուած են Քլինթընի հետ «արդիւնաւէտ» քննարկումներուն ընթացքին:
Վերջապէս՝ ինչո՞ւ այս գաղտնապահութիւնը:
ԱՐԱ ԽԱՉԱՏՐԵԱՆ
Կը ներէք բայց դարձեալ աճապարանք կայ։ Հայաստանի նախագահը ըսաւ որ շուտով պիտի բացայայտէ յայտարարութեան կէտերը.հիմա Նալպանտեանը ի՞նչ պիտի ըսէր հարցազրոյցի ընթացքին, երբ նախագահը ինք պիտի յայտարարէ ինչ որ պէտք է.տեսա՞ք տեղ մը կամ թերթ մը ուր նալպանտեանը հարցազրոյց տուած է։
ReplyDeleteՏարօրինակ չեմ գտներ մերժումը
Աշոտ
Աշոտ ջան կարդա աղբերս
ReplyDelete«Ժառանգություն» խմբակցության անդամ Ստեփան Սաֆարյանը մամուլի ասուլիսի ժամանակ ասել է, որ թուրքիայի նախապայմանները դարձել են պայմաններ և ամրագրվել ոչ թե «ճանապարհային քարտեզի», այլ ապրլիքսաներկուսյան համատեղ հայտարարության մեջ առկա «համաձայնեցված համապարփակ շրջանակների» մեջ։
Ս. Սաֆարյանի խոսքերով՝ այդ պայմանները վերաբերում են Հայաստանի կողմից Թուրքիայի սահմանների ճանաչմանը, պատմաբանների հանձնաժողով ստեղծելուն և հետո.
-Թուրքիան պահանջում էր Հայաստանից չքննարկել ցեղասպանության խնդիրը, մենք ասացինք՝ այո՛, մենք առանց նախապայմանների ենք գալիս և այդ խնդիրը շրջանցում ենք։ Թուրքիայի թիվ մեկ նախապայմանը բավարարված է։ Սրա հետ կապված Թուրքիայի 2-րդ ենթապայմանը՝ հայերը պետք է հրաժարվեն ցեղասպանության միջազգային ճանաչումից, սա՛ էլ արվեց՝ ապրիլի 22-ին հրապարակված արտգործնախարարությունների համատեղ հայտարարության միջոցով,- ասել է Ս. Սաֆարյանը։
Որպես Թուրքիայի հաջորդ նախապայման էլ՝ Ս. Սաֆարյանը նշել է ԼՂ-ի խնդիրը, որն ըստ նրա, օրակարգում դրված է բանավոր կերպով։
-Թուրքիան հիմար պետություն չէր, որպեսզի գրավոր փաստաթղթում իր վրա վերցներ ԼՂ-ի հակամարտությունը։ Բայց նա չէր ցանկանում կորցնել Ադրբեջանին և կարողացավ հասնել նրան, որ բանավոր կարգով երկու գործընթացների ժամանակացույցը կապվեց միմյանց հետ և այսօր թուրքական այդ նախապայմանը գործողության մեջ է։ Եվ այս խորապատկերի վրա, այսօր ՀՀ նախագահի կողմից որևէ փաստաթղթի (անգամ դատարկ փաստաթղթի) ստորագրումը, ուղղակի վտանգավոր է։
Ս. Սաֆարյանի համոզմամբ, Հայաստանը կհամարվի բռնազավթող երկիր և նրա հարցը պարբերաբար կհայտնվի ՄԱԿ-ի օրակարգում։ Նա նշել է նաև, որ Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ն Հայաստանին ստիպում են զիջումների գնալ։
-Հայաստանին հասկացվում է հետևյալը՝ շատ եք ուզում բաց սահման և դիվանագիտական հարաբերություններ ունենալ, ստորագրե՛ք այն, ինչը դուք Մայնդորֆում և այլ տեղերում ասել եք, որ ձեզ համար ընդունելի են, այսինքն՝ Մադրիդյան սկզբունքները։
ananoun paregam
ReplyDeleteessadsnerous badaskhane tche devads safariane
AQshod
Աշոտ,ասիկա կարդայ կու տա՞յ ըսածներուդ պատասխանը:Հարցում.մինչեւ եր՞բ պէտք է համբերել պարտուողական եւ ապազգային քաղաքականութեան:
ReplyDeleteԵրեւան (Երկիր) - Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունները որեւէ ձեւակերպմամբ չեն կարող օրինապես ճանաչել Կարսի պայմանագրի հետեւանքով առաջացած իրավիճակը, քանի որ նման քայլը կհակասի ՀՀ միջազգային պարտավորություններին, կարծիք է հայտնում «Մոդուս վիվենդի» հասարակագիտական հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Արա Պապյանը:
«Կարսի պայմանագրի հետեւանքների ճանաչումը,- չեմ ասում` Կարսի պայմանագրի, քանի որ այն ստորագրման իսկ օրից անօրինական էր,- կլինի նաեւ Հայաստանի Հանրապետության գործող Սահման³դրության ոտնահարում: Ըստ ՀՀ Սահմանադրության 49-րդ հոդվածի` «Հանրապետության նախագահը Հայաստանի Հանրապետության անկախության, տարածքային ամբողջականության եւ անվտանգության երաշխավորն է»: Այսինքն` քեմալա-բոլշեւիկյան անօրինական գործարքի ճանաչումը եւ օրինականացման փորձը կհանգեցնի Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության խախտման, քանի որ, անկախ այն բանից, որ Թուրքիան 1920 թվականից ի վեր բռնազավթել է de jure Հայաստանի Հանրապետությանը պատկանող տարածքի զգալի մասը, այնուհանդեñձ բռնազավթումը չի կարող հիմք լինել որեւէ տարածքի օրինական իրավատիրության համար, առավել եւս հանգեցնել տվյալ տարածքի տիտղոսի փոխանցմանը»,- ասում է Արա Պապյանը:
Քաղաքագետի կարծիքով` ներկայումս Ախուրյան եւ Արաքս գետերով անցնող բաժանարար գիծը հայ-թուրքական պետական սահմանի կարգավիճակ չունի, քանի որ դրա վերաբերյալ չկա որեւէ` օրինականորեն ուժի մեջ մտած եւ գործող միջազգային պայմանագիր:
Իսկ հայ-թուրքական սահման ասելով` Ա.Պապյանը նկատի ունի ՀայաստանÇ եւ Թուրքիայի միջեւ գոյություն ունեցող միակ de jure սահմանը` վիլսոնյան սահմանը, որը չի հաստատվել երկկողմ պայմանագրով, որպեսզի հնարավոր լինի այն բեկանել կամ փոփոխության ենթարկել միայն երկու կողմերի համաձայնությամբ: Հայ-թուրքական սահմանը որոշվել է օրինապես ուժի մեջ մտած վիլսոնյան իրավարար վճռով, որը պարտադիր իրավական որոշում է մի քանի տասնյակ երկրների, այդ թվում` Հայաստանի եւ Թուրքիայի համար:
Այսինքն` ըստ Ա.Պապյանի, այդ վճիռը, որն անշրջելիորեն ուժի մեջ է մտել 1920թ. նոյեմբերի 22-ին, ոչ միայն ճանաչում է Հայաստանի Հանրապետության իրավունքներն ու տիտղոսը որոշակի տարածքի վրա, այլեւ Հայաստանի Հանրապետության համար ստեղծում է ստանձնած միջազգային հանձնառություններին հավատարիմ մնալու պարտավորություն:
payts ov e garsi baymanakire hasdadoghe.aytbisi pan ga? haydararoutian metch.our e? haydararoutian povantagoutyune.tourkere esin vor ayt gede ga.aveli djishte terkagan tertere.hayasdann al herkets.yete vesdah ek vor aytbisi pan ga esek aghpure bashdonagan votch te terterou esi-esavnerou kidnank
ReplyDeleteAshod
13-ԱՄՅԱ ՏՂԱՅԻ ՄՏՈՐՈՒՄՆԵՐԸ` ՀԱՅ ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ
ReplyDeleteԱյսօր կայացավ «Հայ և թուրք հասարակությունները պատրաստ են երկկողմանի հարաբերությունների վերականգնմանը» խորագրով «Երիտասարդությունը ներգրավված է հասարակության մեջ» ծրագրի բանավեճ մրցույթի եզրափակիչ փուլը: Նախօրեին հանրապետության տարբեր քաղաքների շուրջ 14 թիմերի պայքարում եզրափակիչ փուլ անցնելու իրավունք են ստացել ու այսօր միմյանց հետ բանավեճի սեղանի շուրջ նստեցին «Արմավիրի» ու «Երևանի» թիմերը:
Բանավեճի ակումբներից մեկի անդամ 13-ամյա Դավիթ Պետրոսյանը կարծում է, որ հայ և թուրք հասարակությունները դեռևս պատրաստ չեն հարաբերությունների վերականգնմանը: Ըստ նրա, քանի դեռ Թուրքիայի բնակչության 70%-ը պնդում է, թե Հայոց ցեղապանություն չի եղել, երկու ժողովուրդների միջև համագործակցության կամ հարաբերությունների վերականգնման մասին խոսք չի կարող լինել: «Հայն իրենն է ասում, թուրքն՝ իրենը: Այդպիսի պայմաններում չի կարող փոխհամաձայնություն լինել: Թուրքիան աշխարհում ամենաուժեղ դիվանագիտություն ունեցող պետությունն է, քանի որ արդեն հարյուր տարի է, ոչ ոք Թուրքիային չի կարողանում ոչ մի բան ապացուցել: Այս ամենի հետ մեկտեղ, Թուրքիան զարգացման ուղի է բռնել»,-ասաց Դ. Պետրոսյանը:
Տղայի կարծիքով, Թուրքիան չի ընդունի Հայոց ցեղասպանության փաստը, ուր մնաց խոսի տարածքային ամբողջականության մասին: Բացի այդ, 13-ամյա Դ. Պետրոսյանն իր կարծիքն արտահայտեց նաև սահմանի բացման վերաբերյալ: Նրա կարծիքով, Հայաստան-Թուրքիա սահմանի բացման դեպքում Հայաստանն «այնքան էլ չի շահելու»: «Սահմանը կբացվի ու քրդական մեծ ամբոխը կգա Հայաստան: Քրդերը շատ արագ են բազմանում, ու մի քանի տարվա ընթացքում Հայաստանը կձուլվի, ու մենք կկանգնենք մեր պետականությունը կորցնելու վտանգի առաջ: Ի վերջո, քրդերը կհասնեն նրան, ինչին դարերի ընթացքում չեն կարողացել հասնել Պարսկաստանը, Բյուզանդիան, Ասորեստանը, Պարթևստանն ու այլք»,-ասաց 13-ամյա տղան:
Աշոտ,Հայաստան տակաւին պաշտօնապէս կտրուկ կերպով չհերքեց,թէ նման բան կայ:Այս է արդէն մեր մեծագոյն հարցը մեր այսօրուան իշխանութիւններուն հետ:Թող արիութիւնը ունենան եւ հրապարակեն փաստաթուղթին բովանդակութիւնը:Ոչ թէ Սերժ Սարգսեանը վարպետ է միայն Կիւլի՞ն «խիզախութեան» վկայականներ տալու:Գիտե՞ս ինչ կը նշանակէ ասիկա,երբ հայ ժողովուրդին որոշիչ մէկ մասը Թուրքիան տակաւին կ'ընկալէ իբրեւ թշնամի երկիր եւ ոչ թէ իբրեւ դրացի,որուն հետ պէտք է «բարի դրացիական» յարաբերութիւններ մշակուին:
ReplyDeleteԺԱՔ
Վերեւ Տիքիի նշած Սապահ թերթի http://www.sabahenglish.com/politics/7411.html կայքէջի վրայ յիշուած ճանապարհային Քարտէսի պարունակութիւնը եթէ ճիշդ է, արդեօ՞ք կարելի չէր մեր արտաքին գործոց նախարարը սակարկէր որ 4–րդ պայմանը առաջինը ըլլար ուր պետք է ըսուէր «այս բոլորը պետք է Երկու երկիրներու խորհրդարաներուն կողմէն վաւերացուին»: Գրուած ձեւը ըստ ինձ կÿըսէ, թէ Կարսի համաձայնութիւնը անսակարկելի է Թուրքերուն: Արդեօ՞ք պրն. արտաքին գործոց նախարարը մեր հողերը ծախեց եւ ոսկէ առիթ մը փախցուց մեր գրաւեալ հողերուն օր մը վերատիրանալու համար: Չեմ կարծեր այդչափ տմպօ է հայրենի արտաքին գործոց նախարարութիւնը:
ReplyDeleteԱյս մէկը Թուրքիոյ կողմէ ապատեղեկատուութիւն է:
Գէորգ
sireli Jack
ReplyDeletechem kider yete gedroug gareli e essel payts herkets ardakin kordsots nakhararoutyune.
Ashod
Յարգելի Աշոտ,
ReplyDeleteԱրտաքին գործոց նախարարութեան բանբեր Տիգրան Բալայեանի յայտարարութիւնը «Սապահ»ի հրապարակած լրատուութեան մասին դեռ չի նշանակեր,որ մեր մտահոգութիւնները ամբողջութեամբ կը փարատին:Տակաւին այդ նախարարութիւնը ձայն ծպտուն չի հաներ իր իսկ ստորագրած փաստաթուղթին մասին:Մէկանգամընդմիշտ թող յստակացնեն ճշմարտութիւնները,որպէսզի տարակոյսի տեղ չձգեն:
ԺԱՔ